Natuur kan helpen bij bescherming tegen zeespiegelstijging

In de verkenning 'Meegroeien' schetsen waterexperts hoe de natuur kan helpen om ons in de toekomst te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. Door ruimte te geven aan water, zand en slib kunnen kustgebieden zich op natuurlijke wijze ophogen en meegroeien met de zeespiegel. Zo ontstaat een brede, veerkrachtige overgangszone tussen zee en land, met moerassen, duinen en intergetijdengebieden: een breed 'stootkussen' dat het achterland beschermt. De kans op een dijkdoorbraak is kleiner, en in geval van een doorbraak zijn de gevolgen minder groot. De veiligheidsnorm blijft gehandhaafd, maar de vorm verandert: van harde keringen naar robuuste, natuurlijk meebewegende landschappen.

Ook goed voor natuur

Een pluspunt is ook dat de kenmerkende en waardevolle intergetijdengebieden in de Zeeuwse delta en de Waddenzee met hun enorme biodiversiteit behouden blijven en zelfs worden versterkt. Deze natte natuurgebieden zijn belangrijk voor de miljoenen trekvogels die ieder jaar over ons land vliegen en afhankelijk zijn van het voedsel dat ze op de grens tussen water en land vinden. Ook leggen ze CO₂ vast.

Leven en leefbaarheid centraal

Volgens Jim van Belzen, estuariene ecoloog bij Wageningen Marine Research en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en een van de auteurs van de verkenning, is dit een wezenlijk andere manier van denken over onze toekomst in de delta. “Het uitgangspunt voor deze verkenning 'Meegroeien' was een nieuwe nature-based aanpak voor de lange termijn. In vergelijking met de drie andere verkenningen, namelijk 'Beschermen', 'Meebewegen' en 'Zeewaarts', die zijn uitgewerkt voor het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, is deze denkrichting de enige die niet alleen waterveiligheid en zoetwaterbeschikbaarheid als doel heeft, maar ook het behoud van robuuste ecosystemen. Daarmee is het, naar mijn overtuiging, de enige benadering waarin ook het leven en de leefbaarheid werkelijk centraal staan.”

Niet duurder…

Het alternatief is niet duurder dan andere scenario’s, volgens Van Belzen. “Er is wel extra ruimte nodig om sediment te kunnen invangen, maar die ruimte moet er op termijn ook komen voor veel andere oplossingen. Het was voor ons een eye-opener dat veel van de kosten zitten in het steeds opnieuw claimen van ruimte. Dus dat kun je beter in één keer goed doen. Wij nemen in onze strategie die ruimte al bij aanvang in om dijklandschappen te laten groeien.”

…en het biedt economisch voordeel

De studie laat zien dat naast de natuur ook economische sectoren, zoals de schaal- en schelpdierkwekerij en de recreatie en toerisme, baat hebben bij herstel van de natuurlijke dynamiek. Van Belzen: “Deze benadering bouwt voort op de eeuwenoude Nederlandse traditie van leven mét het water, en zet een volgende stap: het herstellen van de natuurlijke motor die onze delta groot heeft gemaakt. Daarmee ontstaat niet alleen een veilige kust, maar ook een rijker ecosysteem, een stabielere zoetwatervoorraad en een aantrekkelijkere leefomgeving voor toekomstige generaties.”

Nederland waterland

Minister Tieman van Infrastructuur en Waterstaat is blij met de vierde denkrichting die met het nieuwe onderzoek in beeld is gebracht. “Nederland is een waterland met enorm veel kennis. Daar zijn we trots op en die expertise hebben we hard nodig als in de toekomst de zeespiegel stijgt en we veilig willen blijven wonen. We maken nu bij de duinen al gebruik van dynamisch kustbeheer, waarbij zee en wind het zand aanvoeren en de duinen ophogen. Dit onderzoek laat zien dat we die natuurlijke processen nog breder kunnen inzetten om onze delta veilig houden en we dit mee kunnen nemen als optie voor onze gereedschapskist.”

Over het Kennisprogramma Zeespiegelstijging

Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging (KPZSS) is onderdeel van het Deltaprogramma en wordt uitgevoerd onder regie van de staf Deltacommissaris en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In het programma werken overheden, kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen om te onderzoeken wat een stijgende zeespiegel betekent voor Nederland, en welke keuzes nu nodig zijn om het land op de lange termijn veilig en leefbaar te houden.

De studie 'Meegroeien' is een aanvulling op eerder onderzoek van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging, waarbij aan de hand van de drie denkrichtingen 'Beschermen', 'Meebewegen' en 'Zeewaarts' is onderzocht hoe Nederland in de toekomst veilig kan blijven. Uit die onderzoeken bleek dat het mogelijk is om Nederland op verschillende manieren te beschermen tegen een zeespiegelstijging van vijf meter, maar dat de gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van ons land en de natuur ingrijpend zijn.

Meer informaite

• Rapport: Meegroeien met zeespiegelstijging.
• Overkoepelend rapport: Ruimte voor zeespiegelstijging.

Tekst en beeld: NIOZ