Vlindervaders brengen hun kinderen in gevaar

Bericht uitgegeven door de Natuurkalender op maandag 27 oktober 2008

Tijdens de paring geven mannetjes van het groot koolwitje een stof af aan het vrouwtje, waardoor zij niet meer aantrekkelijk is voor andere mannetjes. Dezelfde stof trekt echter sluipwespen aan, die het op de eieren gemunt hebben. Dit ontdekten onderzoekers van het Laboratorium voor Entomologie aan Wageningen Universiteit.

	Sluipwespvrouwtje (Trichogramma brassicae) op eitjes van het groot koolwitje

Wanneer vlindervrouwtjes na de paring onaantrekkelijk zijn voor andere mannetjes, weet het mannetje dat het vrouwtje alleen maar eieren met zijn nakomelingen zal leggen. Het is ook gunstig voor het vrouwtje omdat zij, eenmaal bevrucht, een goede plek kan zoeken om haar eieren af te zetten zonder gehinderd te worden door mannetjes die met haar willen paren.

Helaas zijn er ook nadelen… In 2005 ontdekten onderzoekers van het Laboratorium voor Entomologie aan Wageningen Universiteit dat sluipwespen, die het op de eieren gemunt hebben, worden aangetrokken door de stof (antiaphrodisiacum) waarmee het vrouwtje mannetjes afschrikt. De sluipwespen klimmen op het vlindervrouwtje, liften mee naar de plek waar zij haar eieren afzet en parasiteren daar de versgelegde vlindereieren.

Dit jaar ontdekten de insectenonderzoekers een tweede nadeel. De planten waar het vrouwtje haar eieren op legt, reageren namelijk ook op het antiaphrodisiacum. Zij ondergaan een chemische verandering waardoor sluipwespen de plant herkennen als een plant met vlindereieren. Op deze planten blijven sluipwespen langer naar eieren zoeken. Het antiaphrodisiacum van de vader waarborgt dus zijn vaderschap over de eieren van een vrouwtje, maar brengt tegelijkertijd zijn kinderen in gevaar door het sluipwespen gemakkelijker te maken.

Tekst: Sara Mulder, de Natuurkalender
Foto: Nina Fatouros, www.bugsinthepicture.com
Bron: Laboratorium voor Entomologie aan Wageningen Universiteit