Blaasjeskruid is een snelle onderwatersnacker
FLORONBericht uitgegeven door FLORON op [publicatiedatum]
Vleesetende planten spreken tot de verbeelding. Evenementen rond deze soorten, zoals regelmatig in de Leidse Hortus, kunnen steevast op veel publiek rekenen. Maar ook onderzoekers zijn gefascineerd door de plantaardige carnivoren. Franse wetenschappers ontdekten daarbij recent dat blaasjeskruiden bij hun vangst razendsnel te werk gaan.
Van Darwin is vooral zijn reis met de Beagle bekend, maar het grootste deel van zijn onderzoekstijd besteedde hij in en om zijn huis in Downe (Engeland). Daar bestudeerde hij ondermeer orchideeën en vleesetende planten. Ook de beweging van planten had zijn interesse. De recente ontdekking had Darwin in die tijd onmogelijk kunnen doen, want hierbij werd niet alleen gebruik gemaakt van microscopen maar ook van geavanceerde highspeed camera’s. De Franse onderzoekers legden daarmee de duizelingwekkende snelheid vast waarmee blaasjeskruid toeslaat zodra er een prooi langs zijn vangblaasjes zwemt. Binnen een duizendste van een seconde is het gepiept. Daarmee behoort het vangmechanisme van blaasjeskruiden tot de snelst geregistreerde plantbewegingen die we kennen. Te snel voor ons oog, en ook voor dat van Darwin.
Toch speelt dat alles zich – ongezien – ook min of meer onder onze eigen ogen af. Want in Nederland kennen we verschillende soorten blaasjeskruiden. Het zeldzame Plat blaasjeskruid (Utricularia intermedia) is vrijwel beperkt tot de laagveengebieden van Noordwest-Overijssel, maar de algemeenste, Groot blaasjeskruid (Utricularia vulgaris), kun je ook in sloten en plassen in laagveen- en kleigebieden aantreffen. De vangblaasjes bevinden zich onder water aan de stengels van de plant. Het zijn zakjes waar de plant het water ‘uitpompt’, zodat er een soort vacuüm ontstaat. Zodra een prooi voorbij komt en een haartje op het blaasje raakt, springt de klep open en wordt de prooi razendsnel naar binnen gezogen. Een snack met een snelle trek.
Tekst: Wout van der Slikke, FLORON
Foto's: Krzysztof Ziarnek, Denis Barthel, GNU-licentie voor vrije documentatie; Patchy, Wikipedia, Publiek Domein
Bron: Ultra-fast underwater suction traps, Olivier Vincent et al. (2011) in Proceedings of the Royal Society, Biological Sciences