Bruinkeelortolaan

Bruinkeelortolaan: een nieuwe soort voor België!

11-MEI-2012 - Soms kan werken leuk zijn. Leuk en verrassend. Vraag het maar aan Kenny Hessel, werknemer van ANB, die 10 mei 2012 niet licht zal vergeten. Tijdens een doordeweekse broedvogelinventarisatie in het havengebied van Kieldrecht stootte hij op een wijfje Bruinkeelortolaan. Straffe kost voor vogelend België en de eerste nieuwe vogelsoort van 2012.

 Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

Soms kan werken leuk zijn. Leuk en verrassend. Vraag het maar aan Kenny Hessel, werknemer van ANB, die 10 mei 2012 niet licht zal vergeten. Tijdens een doordeweekse broedvogelinventarisatie in het havengebied van Kieldrecht stootte hij op een Bruinkeelortolaan. Straffe kost voor vogelend België en de eerste nieuwe vogelsoort van 2012.

Deze vondst is mega. België telt immers heel wat actieve vogelkijkers en het ligt dus niet voor de hand om een soort te vinden die niemand ooit eerder zag in ons land. Met deze toevoeging komt de officiële lijst van Belgische vogels op 438 soorten te staan; 422 hiervan werden in Vlaanderen gezien.

Het wijfje Bruinkeelortolaan dat ’s avonds (bij slechte lichtomstandigheden) kon worden gefotografeerd. Indien de determinatie wordt bevestigd door het BAHC, is dit een - totaal onverwachte - nieuwe soort voor België (foto: Filip De Ruwe)

Op zich heeft zo’n Bruinkeelortolaan (Emberiza caesia) niet veel om het lijf. De volwassen mannetjes zijn nog enigszins het bekijken waard: 16 cm pluimen met een blauwgrijze kop en borstband en fraai gekleurde roestbruine onderdelen. Jonge mannen maar vooral vrouwtjes zijn daar een flauw afkooksel van. Daarmee is het voornaamste zowat gezegd. Niet meteen iets om wild van te worden. Of toch?

Dit beestje hoort hier immers niet te zitten. Deze kleine zangvogel broedt in het oostelijke deel van het Middellandse Zeegebied, van Griekenland tot in Israël. ’s Winters zitten Bruinkeelortolanen vooral in Soedan en Eritrea. De wereldpopulatie wordt geschat op 920.000 exemplaren. Niet echt zeldzaam dus, maar voor België was het een primeur. Goed voor de 438ste vogelsoort die in ons land werd geregistreerd. Ook uit de rest van Noordwest-Europa ligt maar een handvol waarnemingen voor (met o.a. in Nederland drie gevallen).

Wie dat allemaal bijhoudt, die cijfertjes en getallen? Het Belgisch Avifaunistisch Homologatie Comité (BAHC). Noem het een raad van wijzen, een klein groepje van deskundige vogelkijkers. Telkens er een zeldzame soort in ons land wordt gezien, moet een beschrijving, foto, tekening of geluidsopname naar het BAHC worden gestuurd. Deze zeldzaamhedencommissie kijkt dan of uit het ingediende bewijsmateriaal met 100% zekerheid kan worden opgemaakt of de determinatie klopt. Want soms lijken soorten heel sterk op elkaar en gebeurt het wel eens dat een vermeende zeldzaamheid eigenlijk een (er sterk op lijkende) gewonere soort was. In dat geval wordt die waarneming niet gehomologeerd. De kans dat het BAHC de Bruinkeelortolaan van Kieldrecht zal homologeren, is volgens de meeste vogelaars zeer groot, al zal de zeldzaamhedencommissue nog minutieus uitzoeken of een sterk afwijkende ‘gewone’ Ortolaan (Emberiza hortulana) met zekerheid kan worden uitgesloten.

Klinkt het woord Ortolaan u bekend in de oren? Zou kunnen, zeker als u een decadente smulpaap bent. De Ortolaan (Emberiza hortulana) was vroeger een delicatesse in zuidelijke landen. Op plaatsen waar ze tijdens de trek talrijk waren, werden ze met slagnetten gevangen. In een kooi werden ze dan 's nachts bij kaarslicht in enkele dagen vetgemest met gierst, vervolgens met een steek van een stopnaald in het achterhoofd gedood, geplukt en met rode zijden strikjes om de hals in spanen doosjes verzonden. Het eten en het bereiden van een Ortolaan is een heel ritueel. Ze worden levend in een met voer gevuld donker doosje gehouden. Omdat ze vooral 's nachts eten, blijven ze eten en mesten ze zichzelf vet. Daarna worden ze levend verdronken in Armagnac en in een hete oven geroosterd. Na acht minuten wordt de Ortolaan geserveerd. De 'fijnproever' dient het hete beestje in één keer helemaal in de mond te nemen en gedurende een kwartier fijn te kauwen. Het eten van Ortolanen moet gebeuren met een servet over het hoofd, om spatten te voorkomen of om zich beter te kunnen concentreren op de exquise en peperdure dis (een Ortolaan op uw bord kost algauw 150 euro). Sinds september 2007 zijn deze barbaarse praktijken in de Europese Unie verboden. Of een Bruinkeelortolaan even 'lekker' smaakt, is niet geweten (en hopelijk blijft dat ook zo).

De Bruinkeelortolaan was voor liefhebbers van zeldzaamheden het tweede hoogtepunt van de week. Maandag 7 mei ontdekte opkomend talent Dimitry De Wilde immers  al een Alpenheggenmus (Prunella collaris) in de Voorhaven van Zeebrugge. Het was pas de achtste keer dat deze bergsoort in België werd gespot.

Ook deze Alpenheggenmus bezorgde veel vogelaars eerder deze week al een waar ’ornigasme’ (foto: Filip De Ruwe)

Tekst: Dominique Verbelen (Natuurpunt Studie)
Foto: Filip De Ruwe