Zeldzame Viooltjeswasplaat duikt voor het eerst op in Vlaanderen
Bericht uitgegeven door Paddenstoelenwerkgroep Westhoek’ [land] op [publicatiedatum]
In Elverdinge (Ieper) is tijdens een excursie van de Paddenstoelenwerkgroep ‘Westhoek’ de Viooltjeswasplaat ontdekt. Het gaat om de eerste waarneming van deze soort in Vlaanderen. In heel Europa zijn er maar een handvol meldingen van dit zwammetje met zijn lilakleurig hoedje.
In België werd nog één andere vondst gedaan van de zeldzame Viooltjeswasplaat: in 1977, in Vencimont (Wallonië). Verder zijn er maar een handvol waarnemingen bekend van Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Denemarken (Boertmann, 2010). Dat maakt van de Viooltjeswasplaat één van de meest zeldzame telgen van de wasplatenfamilie.
De ontdekking gebeurde door paddenstoelkenner Carl Van den Broeck tijdens een excursie van de Paddenstoelenwerkgroep Westhoek in de Galgebossen in Elverdinge (Ieper) op 22 november 2014. Op het terrein werd het paddenstoeltje niet meteen herkend. Voor de determinatie werd de hulp van een microscoop ingeroepen. Daaronder was te zien dat de basidia (orgaantjes op de plaatjes waarop de sporen worden gevormd) opvallend slank zijn. Dit is een typisch kenmerk voor wasplaten. Wasplaten (Hygrocybe) worden zo genoemd omdat hun vruchtlichamen en vooral de plaatjes wasachtig aanvoelen. Met behulp van de sleutel uit ‘The genus Hygrocybe’ van David Boertmann, werd de soort op naam gebracht: de Viooltjeswasplaat (Hygrocybe viola).
De Viooltjeswasplaat is een kleine (minder dan 1 cm brede) trechter- tot mycena-achtige wasplaat. De hoed en steel zijn droog, paarsig tot lila, aan de rand licht golvend geribd en wat bruin-lilakleurig. De plaatjes zijn bleek, wit met een zweem van lila, breed aangehecht tot een beetje aflopend. De soort leeft als opruimer tussen mossen in kleiige tot lemige eiken-haagbeukenbossen. Op een tiental meter vonden de ontdekkers ook nog Grote knoflooktaailing, een soort die thuis is in dezelfde biotoop.
De meeste wasplaten zijn spectaculair felle (rode, gele, oranje, groene, roze) paddenstoelen met witte sporen en wasachtige plaatjes. Meestal worden ze aangetroffen in schrale graslanden, vaak op kalkhoudende bodem. Wasplaten worden beschouwd als indicatorsoorten voor waardevolle, ongestoorde (onbemeste) natuur. Aanwezigheid, vooruit- of achteruitgang van aantallen en soorten zijn signalen voor natuurbeheerders.
De Paddenstoelenwerkgroep Westhoek is een plaatselijke mycologische werkgroep. Maandelijks organiseren ze uitstappen waarbij iedereen die zich wil verdiepen in paddenstoelen welkom is. In de duinen vinden ze het ganse jaar door paddenstoelen, zowel in het hoogseizoen als in het laagseizoen! De werkgroep heeft een driemaandelijks tijdschrift met de toepasselijke naam 'De Aardster'. Van de 14 soorten aardsterren die in Vlaanderen voorkomen zijn er al 9 soorten gevonden aan de Westkust. Voor het aantal soorten wasplaten staat de teller op 16.
Tekst: Carl Van Den Broeck, Natuurpunt Paddenstoelenwerkgroep Westhoek
Foto’s: Pol Debaenst en Yves Deneyer
Referentie: Boertmann D. (2010) The genus Hygrocybe. Fungi of Northern Europe 1, 2e ed. Svampetryk, Greve, Denmark.