Chimpansees gebruiken stenen als communicatiemiddel
Wageningen University & ResearchTijdens een vijf jaar durende veldstudie verzamelde het onderzoeksteam videomateriaal op vijf verschillende locaties binnen een natuurreservaat in Guinee-Bissau. Dit gebeurde met behulp van cameravallen en met essentiële ondersteuning van lokale veldgidsen. Op specifieke plekken werd een opvallend gedragspatroon waargenomen: volwassen mannelijke chimpansees slaan herhaaldelijk stenen tegen boomstammen, waardoor karakteristieke stapels stenen aan de voet van deze bomen ontstaan.
Hoofdauteur Sem van Loon noemt dit gedrag ‘stone-assisted drumming’. “Het lijkt verwant aan het klassieke drummen met handen of voeten op holle boomwortels dat chimpansees gebruiken om informatie over te brengen op afstand of om dominantie te tonen,” licht zij toe. Toch zijn er duidelijke verschillen: voorafgaand aan het werpen van stenen laten de dieren juist vaker luidruchtige pant-hoots horen, terwijl ze daarna stil blijven. Dat patroon is het tegenovergestelde van traditioneel drummen, waarbij de stilte juist voorafgaat aan het lawaai.
Chimpanseeman gooit steen - film 1 (Bron: Wageningen University & Research)
Sem van Loon vermoedt dat de motivatie achter dit gedrag anders is. “Het zou kunnen dat deze luide, lage tonen bedoeld zijn om verder te reiken dan de gebruikelijke communicatie binnen een groep,” stelt zij. “De akoestische eigenschappen van een steen tegen een boom maken dat goed mogelijk in dicht beboste gebieden.”
De observaties duiden op culturele overdracht. Jonge chimpansees nemen het gedrag over van oudere groepsleden, wat suggereert dat het niet genetisch maar sociaal wordt aangeleerd.
Hoogleraar gedragsecologie Marc Naguib benadrukt het bredere belang van deze ontdekking: “Het illustreert dat cultuur ook buiten de mens voorkomt, en dat dergelijke gedragingen meegenomen zouden moeten worden bij de bescherming van diersoorten.”
Meer informatie
- Het artikel Stone-assisted drumming in Western chimpanzees and its implications for communication and cultural transmission is verschenen in Biology Letters.
Chimpanseeman gooit steen - film 2 (Bron: Wageningen University & Research)
Chimpanseeman gooit steen - film 3 (Bron: Wageningen University & Research)
Tekst: Cecile Leuverink, Wageningen University & Research
Beeld: Chimbo Foundation (leadfoto: deze chimpanseeman in een natuurreservaat in Guinee-Bissau heeft net een steen gegooid, wat werd vastgelegd door een cameraval); Wageningen University & Research