Natuurlijke Processen in Nederland: basiskennis voor rewilding op een rij

De honger naar praktijkkennis over rewilding is groot: bij de tientallen leden van het netwerk van rewilding-initiatieven van ARK, en bij de maar liefst 850 jonge professionals en studenten die zich de afgelopen twee jaar aansloten bij het Jonge Rewilders Netwerk. Maar ook bij landeigenaren die anders met het beheer van hun terrein om willen gaan, bij medewerkers van natuurorganisaties, beleidsmedewerkers en journalisten: steeds meer mensen beseffen dat we alles op alles moeten zetten om de natuur op landschapsschaal te herstellen en dat het van levensbelang is dat de natuur kan meebewegen met de snelle veranderingen in de biosfeer. 

Grondbeginselen rewilding 

Sinds de term rewilding voor het eerst in druk verscheen in het begin van de jaren negentig, zijn er meer dan 450 wetenschappelijke artikelen over rewilding gepubliceerd. En er zijn inmiddels diverse zeer leerzame theorieboeken en boeiende essaybundels. Maar een boek over specifiek de natuurlijke processen die in Nederland van belang zijn voor de rewildingpraktijk was er nog niet. Daarom schreef Leo Linnartz, ecoloog en rewilding-expert bij ARK, op basis van zijn jarenlange ervaring het boek Natuurlijke Processen in Nederland. Voor iedereen die meer wil weten over de grondbeginselen van de Nederlandse rewilding-praktijk. 

Natuur op eigen benen

Rewilding is een radicaal andere benadering van de natuurlijke omgeving: 150 jaar lang hebben we ons gericht op de bescherming van de natuur en geploeterd om de achteruitgang van soorten tegen te gaan. Er is op die manier veel behouden gebleven, maar door ons te richten op afzonderlijke planten- en diersoorten zijn we het functioneren van de natuur als geheel uit het oog verloren. Rewilding draait dat om en zet in op het weer op eigen benen laten staan van de natuur, met zo min mogelijk menselijke bemoeienis. Er is geen vooraf bepaald natuurdoel.

In de ontwikkelfase staat het herstel van natuurlijke processen die passen bij het specifieke gebied en ecosysteem centraal. Denk aan het terugbrengen van als-wild levende grazers, het welkom heten van predatie (jagen op prooien door roofdieren), kringloopprocessen, erosie en sedimentatie, getijdewerking en veenvorming. Linnartz beschrijft in zijn boek de belangrijkste aspecten van rewilding in verschillende fases en gebieden. 

Rewilding werkt

Natuur blijkt verrassend veerkrachtig als je haar ruimte en tijd geeft. Natuurlijke successie en het proces van natuurlijke co-evolutie krijgen alle ruimte. Met als resultaat dat de organismen en populaties in een gebied beter aangepast zijn aan de voortdurend veranderende omgeving. En deze veerkracht is anno 2025 harder nodig dan ooit.

ARK Rewilding Nederland laat al ruim 35 jaar in talrijke natuurherstelprojecten zien dat het landschap opleeft en de biodiversiteit fors toeneemt als je natuurgebieden verbindt, natuurlijke processen herstelt en de natuur haar eigen weg laat volgen. De praktijkvoorbeelden in Nederland en net daarbuiten laten zien dat rewilding werkt. Voor de natuur én voor mensen. 

Gratis collegereeks WUR en ARK

Het boek wordt ook als leermiddel gebruikt voor de collegereeks Rewilding van de WUR en ARK. Leo Linnartz is een van de sprekers. Je kunt de Capita Selecta Rewilding 2025 van de Wildlife Ecology & Conservation-vakgroep van de WUR en ARK van 29 oktober tot en met 10 december gratis volgen. Naast Leo Linnartz delen Liesbeth Bakker, Judith Slagt, Patrick Jansen, Arie Trouwborst, Hugh Jansman, Wouter Helmer, Marjolijn Christianen en Frans Schepers hun kennis over de theorie en praktijk van rewilding. Deelname aan deze collegereeks is bedoeld voor studenten van de WUR, maar iedereen met interesse in rewilding kan meedoen. Een unieke kans om meer te leren over (de praktijk van) rewilding.

Over de auteur

Leo Linnartz (1961) is geboren en getogen in Zuid-Limburg. Hij deed zijn inspiratie over rewilding en natuurherstel op in zuidelijk Afrika. Anders dan in Europa werden daar in nieuwe natuurgebieden direct zoveel mogelijk soorten grote planteneters, en het liefst ook grote roofdieren, teruggebracht. Het beheer van de natuur wordt er aan in het wild levende dieren, de wind en het water overgelaten. Zijn nieuwsgierigheid naar natuurlijke processen was geboren en tijdens zijn vele reizen naar binnen- en buitenland bleef hij op zoek naar kennis over landschap, biodiversiteit en de achterliggende processen. De afgelopen 27 jaar werkte hij aan grote en kleinere rewildingprojecten in Nederland, samen met zijn collega’s van ARK Rewilding Nederland. Als programmaleider Kennis Delen brengt hij theoretische en praktijkkennis zoveel mogelijk samen en werkt hij aan de ontsluiting ervan, voor mensen die rewilding in de praktijk willen brengen.

Meer informatie

• Het boek Natuurlijke Processen in Nederland is te koop via de website van ARK Rewilding Nederland. Een digitale versie kun je gratis downloaden op dezelfde webpagina. Selecteer bij 'uitvoering' in plaats van 'boek', 'download'.

Tekst: ARK Rewilding Nederland
Beeld: Leo Linnartz (leadfoto: wisenten Maashorst); Esther Linnartz; Bas Reijnen