Nieuwe wildverbinding Elst: kleine ingreep met groot verschil

Echt wilde kuddes: waar in Nederland vind je die nu nog? Gewoon in Elst dus! In de uiterwaarden van de Nederrijn helpen gallowayrunderen en konikpaarden bij het onderhoud van dit gebied. De dieren zijn van het Utrechts Landschap en worden ingezet als natuurlijke maaimachines. Twee wildroosters in de weg zorgen voor een veilige overgang voor mensen en dieren en verbinden daarmee de Elster Buitenwaarden met de Amerongse Bovenpolder. Zo draagt de provincie bij aan het vergroten van het leefgebied van deze grote grazers en aan een meer weerbare natuur.

Verbonden natuurgebieden

Wie komt aanrijden bij het gebied kijkt er gemakkelijk overheen. De pas geplaatste wildverbinding trekt bijna geen aandacht. Toch spelen de twee wildroosters in de weg een belangrijke rol in de realisatie van het zogenaamde Natuurnetwerk Nederland (NNN). Dit aaneengesloten netwerk van onderling verbonden natuurgebieden – dat door het hele land loopt – is belangrijk voor de versterking van de biodiversiteit in onze natuurgebieden.

Hoog water

Eens per week doet kuddebeheerder Juleo Litjens zijn ronde door het gebied om te kijken hoe het met de grazers gaat. Namens het Utrechts Landschap is hij verantwoordelijk voor het welzijn van de dieren en de administratie die bij het houden van vee komt kijken. Juleo is blij met de nieuwe wildverbinding. “De dieren hebben nu meer uitwijkmogelijkheden bij hoog water”, licht hij toe. "Als het ene deel van het gebied onderloopt of te drassig wordt, kunnen de dieren nu zelfstandig de weg oversteken naar een droger stuk."

Verspreiding biodiversiteit

En niet alleen de dieren profiteren. De natuur profiteert ook van hen. “Kijk naar de vacht van de galloways, daar blijven heel wat zaden in hangen die vervolgens meegenomen worden naar andere delen van het gebied. Zo dragen ze bij aan de biodiversiteit en soortenrijkdom in het totale gebied.” Ook de konikpaarden dragen hieraan bij: “In de komvormige hoeven van een paard blijft heel wat modder hangen. En dus ook alles wat in die modder te vinden is.”

Stierenkuil

“Als stieren indruk willen maken op de koeien sloven ze zich ontzettend uit. Ze laten zien hoe sterk en stoer ze zijn door kuilen te graven met hun hoeven en kop terwijl ze luid brullen.” Van deze stierenkuilen, die eruitzien als kleine bomkraters in de grond, maakt de natuur gretig gebruik. Zandbijen graven gangetjes in de randen van de kuil om hun eitjes in te leggen. Als het heeft geregend, ontstaat er een mini-vijver waar vogels lekker kunnen badderen. “En doordat die kuilen verspreid door het gebied liggen, is er voor elke soort wel een goede plek te vinden”, vult Juleo aan.

Grasmaaier op hoeven

Toch blijft het maaibeheer de belangrijkste reden om hier wilde kuddes te houden. “Ga je maaien met een machine, dan maai je in één keer alles weg. Ook de nog bloeiende soorten. Zo verdwijnt in één klap al het voedsel voor bestuivers, zoals bijen en vlinders.” Paarden en runderen ‘maaien’ juist gefaseerd met hun natuurlijke graasgedrag en dienen zo als een soort grasmaaiers op hoeven. Daarbij werken ze mooi samen. “Runderen eten graag lange en ruige grassen. En wat te kort is voor de galloways is juist perfect voor de konikpaarden, die liever van het korte gras eten."

Verschillende soorten poep

Dat kun je terugzien aan de poep van de dieren. “In paardenmest zitten veel duidelijkere vezelstructuren, omdat deze minder goed worden verteerd dan in koeienmest. Paardenpoep trekt andere insecten aan dan koeienpoep. Die verschillende insecten trekken weer verschillende vogelsoorten aan.” Zo werkt de aanwezigheid van grote grazers als een vliegwieleffect voor het hele natuurlijke systeem. En hoe meer ruimte de grazers krijgen in de natuur, hoe groter dat effect. Daarom zijn de wildroosters niet alleen een manier om de grazers in het gebied te houden, ze vormen een brug tussen ecosystemen. Daarvan profiteert het hele gebied en alles wat er leeft.

Wandelen tussen grazers

Ook wandelaars kunnen profiteren! Er lopen verschillende wandelroutes door de gebieden waardoor je samen met de paarden en runderen van dit mooie stuk natuur kunt genieten. Houd wel altijd minimaal 25 meter afstand van de dieren, voer of aai ze niet en loop nooit door een kudde heen als deze de weg blokkeert. Als laatste tip geeft kuddebeheerder Juleo mee: “Parkeer de auto niet tussen de twee roosters op de weg. De dieren vinden het heerlijk om zichzelf hier uitgebreid mee te krabben.”

Tekst en beeld: Provincie Utrecht (leadfoto: kuddebeheerder Juleo Litjens in de Elster Buitenwaarden, met op de achtergrond de konikpaarden)