Aantal uitgevlogen grutto's nog steeds te laag in 2025

Het onderzoek werd in opdracht van Vogelbescherming Nederland uitgevoerd door Rijksuniversiteit Groningen en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Het is het veertiende jaar op rij dat dit onderzoek wordt gedaan.

Droogte en voedselaanbod drukken resultaat 

Het voorjaar van 2025 was in Nederland uitzonderlijk droog. In veel gebieden viel tussen maart en juni nauwelijks neerslag. Dit beïnvloedt het voedselaanbod voor gruttokuikens, die afhankelijk zijn van insecten in natte, bloemrijke graslanden. Wanneer het landschap onvoldoende ‘weidevogelvriendelijk’ wordt beheerd, leidt droogte sneller tot ondervoeding van de jonge grutto's en tot grotere kwetsbaarheid voor roofdieren. Net als de hoeveelheid neerslag verschilde ook de predatie sterk per regio. Vooral in kleinere weidevogelgebieden lijkt het structureel lastig om een goed broedsucces te realiseren.

Positieve signalen bieden hoop 

Ondanks de knelpunten is er ook hoop voor de grutto's. De resultaten van afgelopen jaar behoorden tot de betere sinds 2011, het jaar waarin de tellingen zijn gestart. In Zuidwest-Friesland is de laatste jaren een lichte toename van het aantal grutto’s zichtbaar, mogelijk doordat succesvolle broedparen relatief veel kuikens grootbrengen. Herstel is mogelijk wanneer het leefgebied voldoende omvang en kwaliteit heeft. 

Bernard de Jong, senior beleidsmedewerker bij Vogelbescherming: “Dit broedseizoen onderstreept de noodzaak van een evenwichtige kijk op het broedsucces van grutto’s, hun overleving en de oorzaken van hun achteruitgang. Veel factoren grijpen op elkaar in. Predatie speelt een rol, maar is zeker niet de enige en lang niet altijd de bepalende factor, blijkt uit dit onderzoek.”

Aanvalsplan Grutto biedt richting 

Dat meer goede jaren nodig zijn voor de grutto staat buiten kijf. De Europese Commissie verplicht Nederland via een inbreukprocedure om de bescherming van de grutto en andere weidevogels aanzienlijk te verbeteren. De ecologische evaluatie van het agrarisch natuurbeheer – die begin dit jaar werd gepubliceerd – laat zien dat dit kan. Voor stabiele en groeiende populaties weidevogels moeten goede maatregelen op een (veel) grotere schaal en meer gebiedsgericht worden ingezet. Daarmee ontstaan grote, aaneengesloten kerngebieden voor grutto's en andere weidevogels. Vogelbescherming pleit daarom voor het verder doorvoeren van het Aanvalsplan Grutto, met langjarige zekerheid op grotere schaal voor betrokken boeren en tegen een fatsoenlijke beloning.

Toekomstperspectief cruciaal 

Snelle, structurele stappen van overheid en provincies zijn nodig: toereikende financiering voor (agrarisch) natuurbeheer, concentratie van hoogwaardig weidevogelbeheer in Aanvalsplan Grutto-gebieden, actief grondbeleid met betaalbare grond voor boeren én inzet van stikstofbeleid om een passende bedrijfsvoering mogelijk te maken. Zonder snelle actie van het Rijk en provincies dreigt de grutto definitief uit Nederland te verdwijnen.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Beeld: Koos Dansen (leadfoto: gruttokuikens); Edwin ter Hennepe