Natuurjournaal 30 december 2025

2026 wordt het Jaar van de Steenuil. Dat klinkt feestelijk, maar de reden is dat minder. Het aantal broedparen van deze kleinste uilensoort is in de tweede helft van de vorige eeuw namelijk drastisch afgenomen. De belangrijkste oorzaak van de achteruitgang is de intensivering van de landbouw na de Tweede Wereldoorlog. De steenuil houdt namelijk van extensief, halfopen agrarisch landschap. Sinds de eeuwwisseling is de daling gestagneerd en meer recent is er zelfs een zeer lichte stijging zichtbaar. Hier zitten echter wel haken en ogen aan, waarover je meer kan lezen in het natuurbericht over het Jaar van de Steenuil.

Iets anders dat feestelijk klinkt, maar dat niet is voor de natuur, is het vuurwerk dat morgennacht weer afgestoken gaat worden. Voor dieren in de natuur is dit een zeer onaangename aangelegenheid. Dieren als bijvoorbeeld de egel die momenteel in winterslaap zijn, kunnen verstoord worden waardoor ze ongepland ontwaken. Dit kost veel extra energie, die ze vaak niet hebben. Met het weinige voedsel dat nu te vinden is, kunnen ze dat niet aanvullen waardoor een aantal het voorjaar niet zal halen. Mochten ze dat toch wel doen, dan zijn ze erg verzwakt en zo vatbaarder voor ziekten en predatoren. 
Vogels ondervinden ook nadelige gevolgen. Ze schrikken van het geknal en vliegen massaal op. Dat is gevaarlijk omdat ze in paniek tegen obstakels kunnen botsen en sommige soorten niet goed in het donker kunnen vliegen. Daarnaast kost dit ook de vogels veel kostbare energie. Uit onderzoek naar vier soorten ganzen, de kolgans, kleine rietgans, taigarietgans en brandgans, bleek dat ze vaak aan één stuk ver weg vliegen als er vuurwerk wordt afgestoken, soms net zo ver als dat ze tijdens de vogeltrek zouden doen. In de dagen daarna bleven ze onrustig en foerageerden ze meer om voor de verloren energie te compenseren. Het aanstaande vuurwerkverbod vanaf volgend jaar zal de natuur in ieder geval ten goede komen.

Tekst: Marco Wind, Nature Today
Beeld: Martin Mollet, Saxifraga; Mark Zekhuis, Saxifraga