Mosselbank

Experiment mosselbankherstel met aardappelzetmeel

27-MRT-2014 - De afgelopen weken legden onderzoekers in de Waddenzee proefvlakken aan met biologisch afbreekbare structuren van kokosmatten en speciale ‘kratjes’ gemaakt van aardappelresten uit een patatfabriek. De structuren moeten aanhechting en bescherming geven aan jonge mosseltjes, zodat die kunnen uitgroeien tot een volwassen mosselbank. Het experiment op het wad bij kwelder de Feugelpôlle te Ameland moet aantonen of herstel van droogvallende mosselbanken op deze manier mogelijk is. Het onderzoek is een samenwerking van het Klimaatbufferproject Zuidwest Ameland, project Waddensleutels, Staatbosbeheer en Bureau Waardenburg.

Bericht uitgegeven door Radboud Universiteit Nijmegen en Rijksuniversiteit Groningen [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen weken legden onderzoekers in de Waddenzee proefvlakken aan met biologisch afbreekbare structuren van kokosmatten en speciale ‘kratjes’ gemaakt van aardappelresten uit een patatfabriek. De structuren moeten aanhechting en bescherming geven aan jonge mosseltjes, zodat die kunnen uitgroeien tot een volwassen mosselbank. Het experiment op het wad bij kwelder de Feugelpôlle te Ameland moet aantonen of herstel van droogvallende mosselbanken op deze manier mogelijk is. Het onderzoek is een samenwerking van het Klimaatbufferproject Zuidwest Ameland, project Waddensleutels, Staatbosbeheer en Bureau Waardenburg.

Biobouwers
Droogvallende mosselbanken zijn biobouwers, soorten die hun omgeving aanpassen. Mosselbanken breken de golven, filteren het water, vangen slib in en vormen een vaste ondergrond op de anders zandige wadbodem. Deze aangepaste omstandigheden zijn niet alleen gunstig voor de mosselen zelf, maar ook voor veel andere soorten, zoals algen, kreeftjes, en slakjes. Op hun beurt zijn deze soorten, net als de mosselen, belangrijk voedsel voor veel vissen en vogels. Hierdoor vervullen mosselbanken een belangrijke rol in het Waddenzee ecosysteem.

Plaatsing van de biologisch afbreekbare kratjes en kokosmatten ten zuiden van de Feugelpôlle kwelder te Ameland (foto’s: Marjan Veenendaal)

Herstel mosselbanken
In het begin van de jaren negentig verdwenen droogvallende mosselbanken vrijwel helemaal door overbevissing, mogelijk in combinatie met storm. Jonge mosselen afkomstig van ondergedoken mosselbanken zagen nauwelijks kans om de droogvallende plekken opnieuw te koloniseren. Pas na ruim tien jaar vond het eerste herstel van droogvallende banken plaats op het oostelijk wad, terwijl daarvan in het westen nog steeds nauwelijks sprake is. De projecten Klimaatbuffer Zuidwest Ameland en Waddensleutels onderzoeken daarom met grootschalige praktijkproeven wat de vestiging en overleving van mosselbanken bepaalt en of met beheer het herstel een handje kan worden geholpen.

Experimenten
Uit een eerder experiment van Waddensleutels bleken opgeviste ondergedoken mosselen ongeschikt voor het herstel van droogvallende mosselbanken. Deze mosselen zijn gewend aan het leven onder water en kunnen zich niet snel genoeg aanpassen aan het droogvallende Wad. Tegelijkertijd ontdekten de onderzoekers dat jonge mosseltjes zich spontaan vestigen wanneer voldaan wordt aan twee voorwaarden: ze moeten zich met hun hechtdraden kunnen vastzetten en rovers als krabben en garnalen moeten er niet bij kunnen. Dit principe wordt gebruikt in de nieuwe praktijkproef op het Wad ten zuidwesten van Ameland.

Kratjes en kokosmatten
De onderzoekers testen twee verschillende opstellingen die door hun ingewikkelde ‘doolhofstructuur’ zowel aanhechting als bescherming moeten bieden voor jonge mosseltjes. Bureau Waardenburg ontwikkelde de speciale biologisch afbreekbare ‘kratjes’ gemaakt van aardappelzetmeel uit restproducten van een patatfabriek. Daarnaast wordt een combinatie van naaldhoudtakken omwikkeld met kokosmat onderzocht. Uit eerdere, kleinschaliger experimenten bleek dat zowel de kratjes als de kokosmatten geschikt zijn voor de vestiging van jonge mosseltjes.

Mosselbank (foto: Ellen Weerman)

De kratjes en kokosmatten zijn om en om in stroken van 8 meter aangelegd op 3 proefvlakken van 56 meter lang en 25 meter breed. De komende jaren houden de onderzoekers de ontwikkelingen op de proefvlakken nauwlettend in de gaten. Naar verwachting bieden zowel de kratjes als de kokosmatten slechts enkele jaren aanhechting en bescherming voor jonge mosselen. Het is de bedoeling dat de kunstmatige structuren vergaan en dat er volwassen mosselen achterblijven. De volwassen mosselbank vormt daarna zelf een geschikte structuur voor volgende generaties jonge mosseltjes.

Kijk voor deze en andere proeven op de websites van Klimaatbuffer Zuidwest Ameland en Waddensleutels.

Tekst: Tjisse van der Heide, Radboud Universiteit Nijmegen & Rijksuniversiteit Groningen
Foto’s: Marjan Veenendaal, Staatsbosbeheer; Ellen Weerman