Podiceps cristatus. Fuut

Een halve eeuw Midwintertelling: Watervogeltellingen van IJsland tot Zuid-Afrika

Sovon Vogelonderzoek Nederland
17-JAN-2016 - Aankomend weekend vindt in Nederland de 50e Midwintertelling plaats. Zo’n 1600 vrijwilligers gaan dan in het hele land op pad om watervogels te tellen. Naar verwachting zal het totaal boven de vijf miljoen uitkomen.

Van IJsland tot Zuid-Afrika

De internationale midwintertelling van watervogels wordt al sinds 1967 jaarlijks, in het midden van januari georganiseerd. Gecoördineerd door Wetlands International worden in ruim 60 landen, van IJsland tot Kirgizië en van Noorwegen tot Zuid-Afrika, alle pleisterende watervogels geteld. Deze internationale Midwintertelling wordt uitgevoerd om de overwinterende populaties in de hele flyway van Azië tot Afrika in kaart te brengen.

Uit de historie

De eerste telling in januari 1967 die alleen op eenden, ganzen en meerkoeten was gericht, leverde grofweg 650.000 vogels op; mogelijk zitten daar wat dubbele aantallen in. De wilde eend was met zo’n 200.000 exemplaren de talrijkste soort, gevolgd door meerkoet (60.000) en kolgans (55.000). Kuifeend, brandgans en smient waren ieder goed voor zo’n 40.000 tot 50.000 vogels. Hoewel in vergelijking met 2015 slechts een fractie van de gebieden werd geteld, was de teldekking toch heel behoorlijk. Zo werden weliswaar flinke delen van de Waddenzee niet geteld, maar was bijvoorbeeld de IJsselmeerkust verrassend goed gedekt. Meer over de historie van de watervogeltellingen vind je op de jubileumpagina's van Sovon.  

Telling januari 2015

MidwintertellingHet contrast met de laatste telling in 2015 is groot. De teldekking is tegenwoordig vele malen groter en het aantal tellers, bijna allemaal vrijwilligers!, is gestegen tot ruim 1600. In 2015 werden (in een wederom vrij zachte winter) 5,5 miljoen watervogels geteld. In de top drie van 2015 zien we de soorten die ook al bij de eerste telling in de top zes stonden, maar wel met heel andere aantallen: kolgans (759.000), smient (648.000) en brandgans (589.000). Van de wilde eend werden in 2015 314.000 vogels geteld; ondanks de veel ruimere teldekking niet eens zo gek veel meer dan in 1967. Deze soort is sinds de eeuwwisseling behoorlijk in aantal afgenomen in delen van Noordwest-Europa, waaronder ons land. Een uitgebreider verslag van de telling van 2015 kunt u lezen in het artikel in de meest recente Sovon Nieuws.

Komende telling

De komende telling wordt hoe dan ook interessant. December is nog nooit zo zacht geweest. Maar precies tijdens de telling komt er koud winterweer aan, iets waarvan tot nu toe alleen het noorden van het land even kon proeven. Wat dat gaat betekenen, zullen we zien. Zou het koud genoeg zijn om de nog massaal aanwezige kieviten en goudplevieren op de wieken te dwingen? En levert het nog groepen uit de Oostzee weggevluchte nonnetjes en grote zaagbekken op?

Zelf tellen

Bent ú door dit verhaal ook enthousiast geworden? Nieuwe tellers verwelkomen we heel graag! De Midwintertelling is de meest eenvoudige watervogeltelling: Deze vindt maar één keer per jaar plaats en men hoeft er helemaal niet ver voor op pad te gaan (maar het mag natuurlijk wel), want stads-/dorpsvijvers en -wateren zijn juist interessant! Mensen die mee willen doen, kunnen gemakkelijk via het digitale portaal kijken welke gebieden vacant zijn en er meteen een claimen. Natuurlijk kunt u zich ook opgeven bij een van de regiocoördinatoren of de landelijk coördinator (zie www.sovon.nl/nl/midwintertelling).

Tekst: Menno Hornman, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Ab H Baas, Saxifraga (leadfoto: fuut); Harvey van Diek, Sovon Vogelonderzoek Nederland