vrijwel uitsluitend inheemse verjonging onder vederesdoorn

Werkt de ecosysteemaanpak voor de vederesdoorn?

Bosgroepen
6-JUN-2023 - In het project LIFE Resilias zoeken we uit voor welke invasieve soorten de ecosysteemaanpak werkt, waarna we de integratie van de betreffende soort uitwerken en demonstreren. De meest recente uitdaging is om te verkennen hoe bosecosystemen omgaan met invasieve boomsoorten die meer schaduw verdragen en werpen dan bekende soorten zoals Amerikaanse vogelkers. Bijvoorbeeld de vederesdoorn.

Binnen het Europese project LIFE Resilias gaan onderzoekers zeven jaar lang aan de slag met systeemgericht natuurherstel om dominantie van invasieve exoten te doorbreken en voorkomen. Het doel van het project is de veerkracht van ecosystemen in bos- en natuurgebieden dusdanig te versterken, dat zij zich beter kunnen verweren tegen invasieve exoten. De nadruk ligt dus op het goed functioneren van de bestaande ecosystemen, in plaats van op het voortdurend bestrijden van de exoten.

Ecosysteemaanpak in bossen

Voor bossen zijn invasieve soorten waarvoor de ecosysteemaanpak interessant is onder andere Amerikaanse vogelkers, Amerikaanse eik, robinia en hemelboom. Wat deze boomsoorten gemeen hebben, zijn pioniereigenschappen die zij combineren met een grote lichtbehoefte en een lichtdoorlatende kroon. Door deze eigenschappen kunnen inheemse boomsoorten, in het bijzonder opvolgersoorten, zich onder deze invasieve boomsoorten vestigen. In de bossuccessie die op deze vestiging volgt, neemt het aandeel van deze pionierboomsoorten af, om na een boomgeneratie vrijwel volledig uit het bos te verdwijnen. Geduld is hier een schone zaak die een gunstig resultaat kan opleveren.
Onze meest recente uitdaging is om te verkennen of bosecosystemen ook op deze wijze omgaan met invasieve boomsoorten die meer schaduw verdragen en meer schaduw werpen. Als voorbeeld hebben we de vederesdoorn (Acer negundo) genomen. Deze soort hebben we bestudeerd in een regio waar de boom als invasief beschouwd wordt: Nouvelle Aquitaine in Zuidwest Frankrijk.

Volwassen vederesdoorn domineert hier het bos langs de Adour, bij Mugron in Frankrijk

Volwassen pioniersoort vederesdoorn biedt paraplu voor inheemse soorten

Op zandoevers is er vooral verjonging van zomereik onder vederesdoornDe vederesdoorn is een boom die zich voornamelijk in rivier- en beekbegeleidende bossen vestigt. Hij vertoont nadrukkelijk pioniereigenschappen zoals makkelijke vestiging, snelle groei en uitbundige zaadzetting op jonge leeftijd. Deze eigenschappen combineert de boom met een gemiddelde schaduwtolerantie en een gemiddeld schaduwwerpend vermogen. We bezochten vele bossen die regelmatig overstromen langs de rivieren Dordogne en Adour.
Uit onze waarnemingen bleek dat zeer veel inheemse boomsoorten zich onder het kronendak van volwassen vederesdoorns kunnen vestigen. Voorbeelden van deze inheemse soorten zijn fladderiep, veldiep, vlier, laurier, es, smalbladige es, hazelaar, walnoot, zoete kers, meidoorn en zomereik.
Opvallend was dat vederesdoorn zich nauwelijks onder zijn eigen kroon verjongt. Het is nog een open vraag of dit komt door lichtgebrek of door een andere negatieve terugkoppeling, zoals schimmels die samenleven met deze boomsoort. Meer onderzoek hiernaar volgt.

Veerkrachtige bossen

Hoe zorgen we voor een gezond, gemengd en toekomstbestendig bos? Welke soorten horen bij ons landschap en welke zijn veerkrachtig genoeg voor een veranderend landschap? En hoe kunnen we zorgen dat invasieve soorten niet de overhand krijgen, maar integreren in een gemengd bos? Met het oog op klimaatverandering en de recente droogteperiodes is kennis van en onderzoek naar boomsoorten en hun eigenschappen steeds belangrijker. Daarmee kunnen we deze vragen beantwoorden en onze bossen veerkrachtig maken en houden.

LIFE Resilias is een initiatief van projectpartners Bosgroep Zuid Nederland en Stichting Bargerveen. Het project is mogelijk dankzij de financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie en de sponsoren.

Tekst en beeld: Bart Nyssen, Bosgroepen (leadfoto: Onder vederesdoorn staat een vrijwel uitsluitend inheemse nieuwe bosgeneratie)