Het rivierengebied verdroogt, maar we kunnen er iets tegen doen
OBN Natuurkennis
De typische riviernatuur in de uiterwaarden is aangepast aan het ritme van het water gedurende de seizoenen. In de Rijn komt smeltwater in het voorjaar ons land binnen en overstroomt de uiterwaarden. Dit levert een explosie van leven op. Paaiende vissen maken er gebruik van, evenals algen, macrofauna (kleine, maar met het blote oog zichtbare waterdiertjes), amfibieën en uiteindelijk ook vogels. Door de afname van sneeuw en ijs in de Alpen worden voorjaarsoverstromingen echter schaars. Ook in de Maas, een regenrivier, neemt de waterafvoer steeds vroeger in het jaar al af. Daardoor vallen ondiepe rivieroevers, geulen, strangen en uiterwaardplasjes vaker droog. In de zomer wordt het bovendien al snel te warm voor vissen en macrofauna. Aan de andere kant kunnen glanshaverhooilanden vol insecten door een hevige zomerse regenbui juist ineens overstromen. Het zijn enkele voorbeelden van effecten van klimaatverandering op riviernatuur. Gelukkig kunnen water- en natuurbeheerders maatregelen nemen om deze effecten te verzachten.
Handvatten voor mitigerende maatregelen
Welke maatregelen dat zijn, wordt uitgelegd in een nieuwe korte film (5 min.) die OBN Natuurkennis heeft laten maken naar aanleiding van het onderzoeksrapport Klimaateffecten op de riviernatuur (pdf: 5,6 MB).
Klimaateffecten op riviernatuur - welke maatregelen kun je nemen (Bron: OBN Natuurkennis)
Martijn Dorenbosch van Waardenburg Ecology is een van de onderzoekers die aan het rapport heeft gewerkt. In de film staat Dorenbosch midden in het gebied de Stadswaard bij Nijmegen en laat zien dat veel geulen van de Waal op dat moment droogstaan. Geulen die normaal gesproken vol water zouden moeten staan. Gevolg is dat bijvoorbeeld de bolle stroommossel, die in de geulen voorkomt en vele jaren oud kan worden, door het droogvallen van de geul sterft. Een van de oplossingen is om water langer vast te houden, bijvoorbeeld door stuwtjes en sluisjes dicht te zetten en overstromingsvlaktes te creëren.
Meer informatie
- Tegelijk met de film, is ook een toegankelijke factsheet met een samenvatting van de beheeradviezen (792 KB) uit het onderzoeksrapport verschenen.
- Wil je meer weten over het onderzoek? Lees dan het volledige rapport Klimaateffecten op riviernatuur (pdf: 5,6 MB) op Natuurkennis.nl. Het is geschreven door M. Dorenbosch, M. de la Haye, R. van de Haterd, F. Huthoff, A. van Kleunen & W. Liefveld in 2022. Het is onder het rapportnummer OBN-2020-121-RI verschenen bij OBN Natuurkennis in Driebergen.
Tekst en film: OBN Natuurkennis
Foto: Koen Moons
Figuur: Rapport Klimaateffecten op riviernatuur