De volgende ramp komt eraan. Zijn we erop voorbereid?

Vorig jaar moesten vele wilde dieren vluchten voor de bosbranden in het zuidwesten van Frankrijk. Dieren zoals de Griekse landschildpad. Helaas zijn deze schildpadden niet snel genoeg om aan het vuur te ontsnappen. Honderden van deze beschermde landschildpadden stierven door de branden. Enkele jaren geleden begon de EU steun te bieden om de Griekse landschildpad te beschermen. Maar niemand had ooit bedacht hoe ze konden worden beschermd tijdens een bosbrand – ook al komen die veel voor in hun leefgebied.

Bosbranden, overstromingen en droogte komen steeds vaker en heftiger voor in Europa. Het is hoog tijd dat we dieren beter op gaan nemen in onze rampenplannen. Als IFAW (International Fund for Animal Welfare) weten we dat een goede voorbereiding levens kan redden, van zowel mensen als dieren. Bovendien kost het ook minder geld. 

Door van tevoren goede plannen te maken, kunnen we wilde dieren behoeden voor het verlies van leefgebieden en voedingsbronnen, ziektes en massale sterfte tijdens en na rampen. Bovendien voorkomen we zo dat gewonde dieren, of dieren die voedsel of een veilige plek zoeken, na een ramp in contact komen met mensen. Dan kunnen er namelijk risico's ontstaan voor het verspreiden van zoönosen of besmetting van drinkwater.

Alle dieren opnemen in rampenplannen

Niet alleen wilde dieren, maar ook gezelschapsdieren zijn gebaat bij betere rampenparaatheid. Door gezelschapsdieren op te nemen in evacuatieplannen, kunnen we ook veel mensen beschermen die weigeren zonder hun huisdieren te vluchten, of die terugkeren naar gevaarlijke gebieden om voor hun huisdieren te zorgen. Zulk gedrag brengt dieren en mensen in gevaar: zowel de diereneigenaren als de reddingswerkers die ze helpen. 

Veel huisdierhouders, vooral in risicogebieden, zien vaak in hoe belangrijk het is om een plan te hebben in geval van nood. Ze nemen de nodige maatregelen, zoals het opstellen van een rampenplan, het paraat hebben van belangrijke identificatie voor hun dieren en het klaarmaken van een evacuatietas voor hun huisdieren. In Europa moeten we deze individuele maatregelen opschalen tot een functioneel systeem in alle overheidslagen. 

Het is niet makkelijk om overheden over te halen dieren op te nemen in bestaande rampenplannen. We snappen dat landen niet graag middelen inzetten voor rampenparaatheid. Maar tegelijkertijd weten we dat deze investering veel kosten zal besparen bij de volgende ramp. Rampen raken ook de economie, en of we het leuk vinden of niet, dieren zijn economische middelen. Een onderzoek naar de gevolgen van de overstromingen in India in 2012 heeft aangetoond dat elke dollar die is gebruikt om dieren in een vroeg stadium te redden, uiteindelijk 96 dollar heeft opgeleverd door de productiviteit uit veeteelt. 

Maatregelen en rampenparaatheid

Het doel van IFAW is mensen bewust te maken van het belang van voorbereid zijn op rampen en noodsituaties, om het risico voor zowel dieren als mensen te verminderen. Het komt neer op een aantal keuzes, die negatieve uitkomsten kunnen veroorzaken of vermijden. Onlangs hebben we een rapport gepubliceerd met de belangrijkste maatregelen die Europese beleidsmakers moeten nemen om goed hulp bij rampen te bieden: 

1. Onze kennis verbreden over de behoeftes van dieren in noodsituaties, en onze vaardigheden verbeteren om aan die behoeftes te voldoen
2. Middelen opzij zetten voor het welzijn van dieren tijdens humanitaire rampen, zowel binnen als buiten de EU
3. Beter communiceren over het belang om dieren te beschermen die afhankelijk zijn van mensen, en mensen die afhankelijk zijn van hun dieren
4. Ervoor zorgen dat helder is, wie verantwoordelijk is voor dierenwelzijn in noodsituaties
5. Dierenwelzijn opnemen in rampenplannen
6. Veeteelt en gemeentes noodplanners toewijzen voor het opstellen van betere rampenplannen

Om de aandacht op rampenparaatheid te houden, heeft IFAW oktober uitgeroepen tot Rampenparaatheid Maand in Europa, omdat 13 oktober ook de Internationale Dag voor Rampenrisicovermindering is.  

Rampen komen steeds vaker voor, en richten steeds meer schade aan. Maar we zien ook dat er steeds meer aandacht komt voor rampenparaatheid. Mensen begrijpen dat we nu aan de dieren moeten denken. Voordat het te laat is. Dit is het moment om dieren op te nemen in rampenplannen, zodat we voorbereid zijn op de volgende ramp. We moeten systemen opstellen en testen voordat het noodlot toeslaat. 

Céline Sissler-Bienvenu, IFAW
Foto's: Béatrice Senequier (leadfoto: bosbranden in Provence-Alpes-Côte d'Azur, Frankrijk); SOPTOM