Natuurjournaal 3 september 2025

Op vochtige tot natte bodems in graslanden, langs sloten en beken en in uiterwaarden is nu de plant heelblaadjes in bloei te vinden. Deze meerjarige plant behoort tot de composietenfamilie, net als bijvoorbeeld de paardenbloem en het madeliefje, en heeft dus hoofdjes waarin de bloemen staan. Binnenin staan buisbloemen, aan de rand lintbloemen. De bladeren van heelblaadjes zijn langwerpig tot maximaal 8 centimeter lang, met een wat spitse, driehoekige punt. De bladeren hebben geen bladsteel en zijn dus zittend. In de bovenste helft van de plant hebben de bladeren een half stengelomvattende bladvoet. Deze bladvoet lijkt op een pijl. Onderaan de plant zijn de bladeren niet stengelomvattend. Heelblaadjes is vaak met meerdere planten bij elkaar te vinden, die dan mogelijk allemaal uit dezelfde wortelstok komen.

Naast heelblaadjes kun je nu ook viltig kruiskruid in bloei tegenkomen. Deze plant, ook onderdeel van de composietenfamilie, onderscheidt zich van het bekendere jakobskruiskruid doordat de bladeren dieper zijn ingesneden, de bladranden iets naar beneden zijn gebogen en omdat de onderste bladeren tijdens de bloei meestal nog niet zijn verdord. Dit is bij jakobskruiskruid wel het geval. Kijkend naar de bloemen is te zien dat de omwindselbladeren, die aan de basis van het hoofdje staan, in tegenstelling tot jakobskruiskruid meestal geen zwarte top hebben. Stengels en bladeren van viltig kruiskruid zijn eerst spinragachtig behaard, maar deze beharing verdwijnt later. Er is nog een andere soort uit het jakobskruidgeslacht (Jacobaea) die nog meer behaarde bladeren heeft. Dit is zilverkruiskruid. Deze, ook als tuinplant gebruikte soort, is van origine uit het Middellandse Zeegebied. Het komt op enkele plekken voor, op rotsige gronden van zee- en rivierdijken.

Tekst: Marco Wind, Nature Today
Beeld: Ab H. Baas, Saxifraga; Ed Stikvoort, Saxifraga