Nieuwe ZeeWijzer laat kiezers zien: zeebescherming vaak kopje-onder op politieke agenda

Masterstudent Kjeld Werther en promovendus Mei Nelissen van Universiteit Utrecht namen het initiatief voor de nieuwe ZeeWijzer, in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober 2025. Met de standpunten van de vijftien grootste politieke partijen willen de oceaanwetenschappers de kiezers laten zien wat partijen van plan zijn met onze zeeën en de oceaan. Ze hopen dat de bescherming van zeeën en de oceaan hoger op de politieke agenda komt.   

Zee en oceaan in politieke schijnwerpers

Recent werd al meerdere keren duidelijk hoe kwetsbaar zeeën zijn: mislukte VN-toppen over plastic, miljoenen tonnen nanoplastics in de Noord-Atlantische Oceaan, het uitblijven van een meerderheid en de moeizame ratificatie van het Volle Zeeverdrag illustreren een nonchalante omgang met ons grootste natuurgebied. Waar landen om ons heen het Verdrag inmiddels hebben bekrachtigd, blijft Nederland achter. Vorig jaar nog stemde de Tweede Kamer tegen de uitvoering van het Volle Zeeverdrag.   

Een gezonde zee is cruciaal

Wetenschappers zeggen al decennia dat zeeën en de oceaan beter beschermd moeten worden, omdat zij cruciaal zijn voor al het leven op aarde. Ze beslaan ruim 70 procent van de aarde, slaan een kwart van de wereldwijde CO₂-uitstoot op, reguleren het klimaat, leveren voedsel en schone energie, zijn het thuis van duizenden soorten en vormen een cruciale schakel in de Europese natuur- en voedselketens. Het lijkt vanzelfsprekend om er zuinig op te zijn, toch laten politieke partijen dat lang niet allemaal blijken.   

Zee krijgt vooral aandacht in relatie tot de energietransitie

In veel partijprogramma’s krijgt de zee vooral aandacht als plek om de energietransitie te verwezenlijken. Niet als ecosysteem dat bescherming verdient. Wel willen vrijwel alle partijen maatregelen nemen tegen watervervuiling, behalve JA21. Een ander opvallend onderwerp is bodemverstorende sleepnetvisserij. Wetenschappers pleiten voor een verbod op dergelijke visserij in beschermde natuurgebieden, maar alleen Partij voor de Dieren (PvdD), Volt en GL/PvdA hebben daar concrete plannen voor. Onder meer de BBB, de PVV en het CDA willen juist wel met bodemsleepnetten blijven vissen in beschermde natuurgebieden. Diepzeemijnbouw komt in de programma’s nauwelijks aan bod. Alleen PvdD en GL/PvdA zeggen dat ze diepzeemijnbouw niet willen toestaan. Ook onderwaterlawaai krijgt nagenoeg geen aandacht, terwijl dat grote gevolgen heeft voor het onderwaterleven: dieren raken de weg kwijt of kunnen geen prooien meer vinden. De ChristenUnie doet hier als enige een stap in de goede richting, volgens de ZeeWijzer.  

Jonge oceaanwetenschappers initieerden de ZeeWijzer

Initiatiefnemer Kjeld Werther, masterstudent mariene biologie aan Universiteit Utrecht en actieve oceaanbeschermer, zegt: “Hoewel het steeds drukker wordt op zee en de belangenstrijd toeneemt, lijken partijen nog maar weinig oog te hebben voor de gezondheid van de zee. Dat is riskant, want we zijn afhankelijk van de zee voor onze zuurstof en voedselvoorziening. Het is ook onze bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. De keuzes die we nu maken, bepalen hoe gezond onze zee in de toekomst zal zijn. Gelukkig zijn er ook partijen die goede punten in hun verkiezingsprogramma hebben opgenomen. Dat laten we ook zien.”   

Oceaanwetenschapper en mede-initiatiefnemer Mei Nelissen is promovendus bij de afdeling Ocean Systems van het NIOZ. Zij benadrukt: “Een gezonde zee is essentieel om klimaatverandering tegen te gaan. Verzuring, opwarming en vervuiling ondermijnen het vermogen van de oceaan om CO₂ op te slaan en het klimaat te reguleren. De biodiversiteit neemt af, zeestromingen veranderen en de natuurlijke functies van de zee raken verstoord. Het komende kabinet moet kiezen voor sterke bescherming van onze zee, want alleen zo behouden we deze onmisbare bondgenoot in de strijd tegen de klimaatcrisis.”   

Over de ZeeWijzer

De nieuwe ZeeWijzer biedt een overzicht van de standpunten van de vijftien grootste politieke partijen over de zee en oceanen. De ZeeWijzer is een initiatief van Kjeld Werther en Mei Nelissen van de Sustainable Ocean Community, tot stand gekomen in samenwerking met het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), Universiteit Utrecht, Stichting De Noordzee, Greenpeace Nederland, Jonge Klimaatbeweging, DMEC (Dutch Marine Energy Centre) en diverse oceaanwetenschappers in Nederland. De volledige ZeeWijzer is te bekijken op: ZeeWijzer.nl.

Tekst en beeld: NIOZ