Natuurjournaal 1 december 2025

Voor meteorologen en klimatologen begint de winter vandaag, op 1 december, terwijl de astronomische winter nog een aantal weken op zich laat wachten. De Nederlandse populatie winterkoningen wordt in deze tijd van het jaar aangevuld met Noord-Europese exemplaren die het winterweer ontvluchten en op doortrek zijn. Net zoals ijsvogels helemaal niet van ijs houden, lijden winterkoningen grote verliezen in strenge en sneeuwrijke winters, al zijn er sinds 1990 geen grote verschillen meer in aantallen geweest in Nederland. De kleine vogels verliezen snel lichaamswarmte en vriezen dood bij lage temperaturen. Bij nachtvorst houden de luidruchtige driftkikkertjes een pyjamafeestje. Ze kruipen bij elkaar in boomholtes, nestkastjes of zwaluwnesten voor wat lichaamswarmte, om overdag ieder weer hun eigen weg te gaan.

Er is slechts een aantal soorten vlinders die in de winter nog vliegen. Een daarvan is de kleine wintervlinder, die vanaf begin oktober tot in half december waar te nemen is. Zie je een kleine wintervlinder mét vleugels – zoals het een vlinder betaamt, zou je denken – dan is dat altijd een mannetje. De vrouwtjes zijn mager bedeeld met vleugelstompjes. Zij kruipen op boomstammen en muren heen en weer, wachtend, als ware winterprinsessen, op de gevleugelde mannetjes. Die mannetjes kunnen met vele bij elkaar worden gezien. Vaak zijn het in deze tijd ook de dwarrelende vlinders die je in het licht van de koplampen ziet als je in bosrijk gebied rijdt. Een nieuwe generatie kleine wintervlinders brengt de rest van de winter door als ei.

Tekst: Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Luc Hoogenstein, Saxifraga; Kars Veling