Meer dan een moestuin: de brede waarde van volkstuinparken voor mens, natuur en maatschappij

De interesse in tuinieren op een volkstuin groeit. Daarmee groeien ook de wachtlijsten bij volkstuinverenigingen. Tegelijkertijd staat het voortbestaan van volkstuinparken onder druk door schaarste aan ruimte in Nederland. Gemeenten moeten soms moeilijke keuzes maken. Mag een volkstuinpark uitbreiden of moet het juist ruimte maken voor een nieuwe woonwijk of een sportcomplex?

Om een goede afweging te maken is het belangrijk om te weten wat de waarde van een volkstuinpark kan zijn. Daarom heeft Naturalis Biodiversity Center, in opdracht van AVVN samen natuurlijk tuinieren, de brede waarde van volkstuinparken in kaart gebracht. Het rapport laat aan volkstuinverenigingen en gemeenten de positieve invloed van volkstuinparken op mens en natuur zien, en de mogelijkheden om deze te vergroten.

Vele voordelen

Volkstuinen kunnen op veel manieren waarde hebben voor mens, natuur en maatschappij. Een volkstuinpark kan een positieve invloed hebben op de lokale biodiversiteit en de mentale gezondheid van de tuinders en omwonenden. Daarnaast biedt een volkstuinpark ruimte voor recreatie, draagt het bij aan voedselvoorziening en leidt een goed onderhouden park tot lagere onderhoudskosten voor gemeenten.

Naturalis-onderzoeker Imani Taroenodikromo ziet grote voordelen van tuinieren: “Tuinieren geeft rust. Je denkt bijvoorbeeld even niet aan werk of het drukke stadsleven. Dat is goed voor de mentale gezondheid.” Tuinieren op een volkstuinpark kan daarbij zorgen voor verbinding. Sommige volkstuinparken zijn openbare ruimtes waar de buurt welkom is en waar educatieve activiteiten worden aangeboden. “Mensen komen er in contact met elkaar en de natuur. Ze leren over ecologisch tuinieren en ontwikkelen er een meer positieve houding richting groente en fruit”, zegt Taroenodikromo.

Potentiële waarde

In het rapport dat Taroenodikromo schreef, zijn verschillende mogelijke waarden van volkstuinparken op een rij gezet en ingedeeld in vijf categorieën: ecologisch, sociaal, cultureel, consumptief en financieel. Op een volkstuinpark kunnen waarden uit verschillende categorieën samenkomen.

Een nadruk op grote oogst kan bijvoorbeeld ten koste gaan van biodiversiteit. Maar met evenwichtig beheer kunnen beide waarden worden versterkt. Zo biedt de aanleg van inheemse beplanting voedsel voor bestuivers. Dit ondersteunt niet alleen de lokale biodiversiteit – bestuivers zijn ook belangrijk voor een goede oogst. "We zijn op verschillende manieren afhankelijk van ecosystemen en alle planten en dieren die daarbij horen. Als tuinder kun je lokale ecosystemen ondersteunen. Wat je geeft, krijg je ook weer terug”, illustreert Taroenodikromo.

Een stukje positieve invloed op de wereld

Taroenodikromo hoopt dat meer mensen met (volks)tuinen rekening houden met biodiversiteit en met het verschil dat ze kunnen maken. “Als je inheemse en biologische planten rondom en in je tuin plant, minder maait en organisch bemest kun je al veel betekenen.”

Mensen die een positieve bijdrage willen leveren, kunnen bij de volkstuinen gelijkgestemden en houvast vinden volgens Taroenodikromo. “We leven in een tijd waarin we te maken hebben met biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Met een plek waar je ecologisch kunt tuinieren, kun je samen een klein stukje positieve invloed hebben op de wereld.”

Meer informatie

• Wil je meer weten over de waarde van volkstuinparken? Of heb je zelf een (volks)tuin die je evenwichtig wilt beheren of inrichten? Lees het rapport of bekijk de poster.
• Lees meer over AVVN samen natuurlijk tuinieren.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Beeld: Getty Images (leadfoto: sociale verbinding op een volkstuinpark); Imani Taroenodikromo