Natuurjournaal 31 december 2025

De extravagante neonkleuren van de wasroos lijken wel nep, maar ze zijn honderd procent natuurlijk. Het zijn kleureiwitten, pigmenten die de zeeanemoon zelf aanmaakt, die voor deze kleurexplosie zorgen. De tinten variëren afhankelijk van de omstandigheden waarin de wasroos zich bevindt, zoals watertemperatuur, zoutgehalte en stroming. Wat de functie van die eiwitten precies is, daarover wordt nog gespeculeerd, maar een belangrijke zou de terugkaatsing van – en daarmee bescherming tegen – uv-straling zijn. Teveel uv-straling kan zorgen voor verbleking (‘bleaching’, denk aan koraal) en beschadiging van de zoöxanthellen in hun lijf, de algjes waarmee wasrozen samenleven. Zonder hun eencellige vrienden zijn wasrozen op de lange termijn ten dode opgeschreven. Dankzij die kleureiwitten loopt het zonnebaden met een sisser af.

Rode heidelucifer is een korstmos dat algemeen voorkomt op veen- en zandgronden, denk bijvoorbeeld aan de voormalige stuifzanden op De Hoge Veluwe of duingebieden aan de kust. Niet te verwarren trouwens met een verwant korstmos, rood bekermos, dat momenteel ook met rode toppen te bewonderen is, in dezelfde gebieden. Gelukkig wijzen hun namen al uit met welke soort je van doen hebt: zijn de rode structuren net kleine bekertjes, of als de koppen van lucifers? De vruchtlichamen zitten vol met sporen. Korstmossen kunnen extreme omstandigheden en standplaatsen overleven, omdat het samenwerkingsvormen zijn tussen verschillende organismen die als het ware hun sterke punten combineren. Rode heidelucifer is dan weliswaar niet de bron van een heidebrand, maar wel een van de eerste, de pioniers, die opkomen ná een brand. Prettige jaarwisseling!

Tekst: Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Sytske Dijksen, Saxifraga; Willem van Kruijsbergen, Saxifraga