Wesp. GFDL-licentie

Goed weer voor wespenkoninginnen

De Natuurkalender
18-APR-2011 - De wespenkoninginnen komen uit hun winterslaap. Ten opzichte van de voorgaande paar jaar zijn de eerste waarnemingen die op www.natuurkalender.nl zijn doorgegeven relatief vroeg. Alleen in 2008 werden de eerste koninginnen beduidend eerder wakker. De weersomstandigheden zijn tot nu toe ideaal voor de koninginnen om een nest te bouwen: zonnig, droog en hoge temperaturen. Als de komende twee weken nachtvorst uitblijft, verwachten we dat relatief veel wespennesten tot volledige ontwikkeling komen.

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

De wespenkoninginnen komen uit hun winterslaap. Ten opzichte van de voorgaande paar jaar zijn de eerste waarnemingen die op www.natuurkalender.nl zijn doorgegeven relatief vroeg. Alleen in 2008 werden de eerste koninginnen beduidend eerder wakker. De weersomstandigheden zijn tot nu toe ideaal voor de koninginnen om een nest te bouwen: zonnig, droog en hoge temperaturen. Als de komende twee weken nachtvorst uitblijft, verwachten we dat relatief veel wespennesten tot volledige ontwikkeling komen.

Wespenkoningin (foto: Soebe, GNU licentie)De afgelopen twee weken hebben veel mensen voor het eerst dit jaar een wesp gezien. Het zijn meestal flinke wespen omdat het de koninginnen zijn die uit hun winterslaap komen. De werksters en mannetjes van vorig jaar zijn allemaal voor of tijdens de winter dood gegaan. Normaal ontwaken de koninginnen vanaf half april. Dit jaar zijn de eerste koninginnen relatief vroeg wakker geworden. Enkele koninginnen werden in februari en zelfs al in januari wakker. De maximumtemperaturen kwamen toen af en toe al boven de tien graden uit. Vanaf 20 maart liep het aantal meldingen een paar dagen flink op waarna het aantal na 25 maart weer inzakte omdat de maximumtemperatuur flink lager kwam te liggen. Vanaf begin april waren de weersomstandigheden weer perfect. De maximumtemperatuur liep in het eerste weekend van april op tot boven de twintig graden.

Vrijwilligers van De Natuurkalender registreren sinds 2007 op www.natuurkalender.nl wanneer ze de eerste wesp van het jaar zien. Dat jaar was direct een klimatologisch bijzonder jaar omdat de herfst van 2006, de winter 2006/2007 en het voorjaar 2007 achtereenvolgens de warmste ooit waren. Veel wespenkoninginnen werden dan ook al in de eerste week van maart wakker. In januari en februari werden toen echter nauwelijks wespen gemeld ondanks de zeer hoge temperaturen. Dat was anders in 2008. Toen werden er al zeer veel wespenkoninginnen gezien tijdens de ook zeer warme januari en februari. De eerste koninginnen kwamen toen gemiddeld bijna een maand eerder tevoorschijn dan dit jaar. De wespen reageerden in 2008 waarschijnlijk sterker op de hogere temperaturen in januari en februari dan in 2007 omdat er in december 2007 een koude periode was geweest die in de winter van 2006/2007 uitbleef. Kou gedurende de winter lijkt dus positief te zijn voor de wespen. December 2010 verliep zeer koud. Het is daarom niet vreemd dat de wespen de afgelopen weken relatief snel reageren op de hoge temperaturen.

Ideaal
Zodra ze uit winterslaap komen breekt er een kritieke periode aan voor de koninginnen. Ze moeten de eigen energievoorraden aanvullen, ze moeten een nest gaan bouwen, eitjes leggen en de larven met insecten voeren. Pas nadat de eerste larven zich verpopt hebben, krijgt de koningin versterking van de werksters. Dat is ongeveer pas een maand nadat ze begonnen is met het bouwen van het nest. De eerste maand na het ontwaken staat ze er dus alleen voor. In deze kwetsbare periode sterven veel koninginnen. Hoeveel er precies sterven is onbekend maar het varieert sterk van jaar tot jaar. De weersomstandigheden spelen een grote rol. Nat, koud en winderig weer verkleint de overlevingskansen. De omstandigheden van de afgelopen weken zijn echter ideaal. Hoge temperaturen, nauwelijks nachtvorst, zeer droog met veel zon en voldoende bloemen en insecten voor de voedselvoorziening voor zichzelf en de larven in het nest. De weersverwachtingen voor de komende tien dagen zien er onverminderd gunstig uit. De minimumtemperaturen komen niet in de buurt van het vriespunt en er wordt nauwelijks neerslag verwacht. De kans is daarmee groot dat er dit jaar relatief veel wespennesten tot ontwikkeling gaan komen en er gedurende de zomermaanden meer wespen dan gemiddeld zijn. Of dit werkelijk gaat gebeuren zal echter afhangen van meerdere factoren, waaronder de voedselbeschikbaarheid, het weer in de komende twee maanden en ook het aantal koninginnen dat vorig jaar is uitgevlogen.

Voor meer informatie over wespen, kom naar de Natuurkalender-stand op de INSECTENexperience op zaterdag 28 mei op de campus van Wageningen University.

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University