Ambrosia produceert zaad in Nederland
De NatuurkalenderBericht uitgegeven door De Natuurkalender en RIKILT - Instituut voor Voedselveiligheid op zondag 28 februari 2010
Voor het eerst is vastgesteld dat de beruchte hooikoortsplant ook in Nederland levensvatbaar zaad kan produceren. Hiermee is het zeer waarschijnlijk dat het grote aantal ambrosiaplanten op diverse plaatsen veroorzaakt is door lokale zaadproductie en niet door met ambrosia verontreinigde zaadmengsels.
De laatste jaren wordt in heel Nederland ambrosia aangetroffen. Deze plant is berucht omdat het sterk allergeen pollen produceert waar op den duur 10 tot 20 procent van de mensen hooikoortsklachten van kan krijgen. Ambrosia komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika maar is sinds begin jaren 90 van de vorige eeuw met een sterke opmars vanuit Zuidoost Europa bezig. De stijgende temperaturen worden als één van de mogelijke verklaring van de uitbreiding gezien.
Meer dan 100 planten
De plant breidt zich snel uit omdat de mens hem onbewust uitzaait door het gebruik van vogelvoer. Dit voer is verontreinigd met ambrosiazaden. Dit verklaart ook waarom tot nu toe de meeste ambrosiaplanten in Nederland in tuinen worden aangetroffen bij voederplaatsen of bij het kippenhok. In één op de vijf plaatsen worden meer dan 10 planten bij elkaar gevonden en op diverse plaatsen gaat het om meer dan 100 planten en meerdere jaren achter elkaar. Dit grote aantal duidt op lokale zaadproductie maar dat was nog nooit met zekerheid vastgesteld.
Eén levensvatbaar zaadje
Afgelopen najaar hebben we van een bekende standplaats van ambrosia een plant met uitgebloeide bloemen verzameld. Het was één van de weinige planten op die standplaats die na het maaien was blijven staan. Uit de bloemen is welgeteld maar één levensvatbaar zaadje aangetroffen. Dit is natuurlijk niet veel maar het laat wel zien dat ambrosia in Nederland voor nakomelingen kan zorgen. Zelfs in een jaar waarin de weersomstandigheden niet optimaal waren.
De vondst van het zaad betekent dat naast het ambrosiavrij krijgen van vogelvoer monitoring, bestrijding en beheer van lokale populaties nodig is om verdere uitbreiding en de daaruit volgende overlast voor de volksgezondheid te voorkomen. Vorig jaar publiceerde De Natuurkalender in opdracht van de Plantenziektenkundige Dienst een toekomstschets ambrosia. Daarin constateerden de auteurs dat ambrosia in Nederland vrij spel heeft om zich verder in ons land te verspreiden vanwege de invasieve eigenschappen van ambrosia, het grote aantal plaatsen waar al ambrosia wordt aangetroffen in ons land, de recente en verwachte toekomstige klimaatveranderingen, de moeilijkheid om ambrosia uit zaadmengsels te verwijderen en het gebrek aan monitoring, bestrijding en beheer van de plant in combinatie met de onbekendheid met de problematiek bij het grote aantal betrokken.
Koude winter
De eerste ambrosiaplanten verwachten we pas in de loop van de zomer. Door de koude winter met veel sneeuw zullen relatief veel mensen de vogels gevoerd hebben. Dit vergroot de kans dat ambrosia op veel plaatsen op zal komen. Of de planten ook dit jaar tot zaadzetting zullen komen is mede afhankelijk van de weersomstandigheden later in het jaar.
Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender en Leo van Raamsdonk, RIKILT- Instituut voor Voedselveiligheid Wageningen UR.
Foto's: Arnold van Vliet