Twee zeldzame korstmossen gevonden in centrum Amsterdam
De NatuurkalenderBericht uitgeven door de Werkgroep Korstmossen Lelystad en De Natuurkalender op vrijdag 16 april 2010
De korstmossen zijn helemaal terug in de stad. Tot begin jaren negentig was er in grootstedelijke gebieden spraken van 'korstmoswoestijnen', waar door de grote zwaveldioxide-belasting vele korstmossoorten waren verdwenen. Sindsdien is sprake van een spectaculair herstel, waarbij de laatste jaren opvallend genoeg ook zeer zeldzame, met name warmteminnende, soorten worden gevonden. Zo zijn in het centrum van Amsterdam onlangs het Isidieus Vingermos en het uiterst zeldzame Witkopvingermos gevonden op iepen langs de grachten.
Bijzondere vondst
De vondsten zijn bijzonder, want Isidieus Vingermos (Physcia clementei) is een Rode Lijst soort die ook op Europees niveau bedreigd wordt. En voor het zeer zeldzame Witkopvingermos (Physcia tribacioides) is dit slechts de tiende waarneming voor heel Nederland en zelfs de eerste voor Noord Holland en Amsterdam.
Symbiose
Korstmossen zijn samenlevingsvormen van schimmels met algen of cyanobacteriën, ze leven in zogenoemde symbiose. De schimmels zijn afhankelijk van de algen die via fotosynthese suikers produceren. De algen verkrijgen via de samenwerking bescherming en een goede toegang tot water, doordat water wordt vastgehouden door de schimmel. De algensoorten gevonden in de korstmossen kunnen ook zonder de schimmels leven, maar de betrokken schimmels kunnen vaak niet zonder de algen. In Nederland komen bijna 700 soorten korstmossen voor.
Luchtkwaliteit
Deze kortmossen kunnen gebruikt worden als indicatoren van luchtkwaliteit. Ze zijn erg gevoelig voor hogere concentraties van zwaveldioxide en ammoniak. De aan- of afwezigheid van bepaalde soorten kan dus veel vertellen over de heersende luchtkwaliteit. In Nederland zijn in het verleden al 100 soorten korstmossen verdwenen. Op dit moment is de uitstoot van zwaveldioxide verminderd ten opzichte van vroeger als gevolg van een reductie in het gebruik van kolen voor energiecentrales en het verwarmen van huizen. Door strengere regels in de landbouw komt nu ook minder ammoniak in het milieu dan voorheen. Dit alles lijkt ervoor te zorgen dat het aantal korstmossen nu weer sterk aan het toenemen is.
Bron en meer informatie: Bryologische en Lichenologische Werkgroep van de KNNV
Tekst: Henk Timmerman, KNNV, BLWG afdeling Lelystad werkgroep korstmossen en
Lysanne Snijders, De Natuurkalender
Foto’s: Henk Timmerman