Zolang de beer kan klauwen
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
De Reuzenberenklauw is een majestueuze plant. Met enorme bladeren en bloemschermen zo groot als parasols kan hij tot 4 meter hoog worden. Maar wie de komende dagen op braakliggende terreinen of op bermen van wegen en waterlopen komt, past maar beter op voor zijn grijpgrage klauwen. Bij contact met de huid kan het sap van de Reuzenberenklauw ernstige brandwonden veroorzaken. Daarnaast staat de reuzegrote plant erom bekend andere planten in razend tempo weg te dringen. Hoog tijd dus voor een gecoördineerde aanpak in de strijd tegen de Reuzenberenklauw in Vlaanderen. In Wallonië is zo’n plan al in voege sinds 2011.
De Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is afkomstig uit de Kaukasus. De reusachtige, imposante plant kwam al in de 19de eeuw in Europa terecht nadat ze ingevoerd werd als sierplant. De grote schermvormige bloeiwijzen kunnen een diameter van 80 cm bereiken.
Reuzenberenklauw verspreidt zich enkel via zaad en van zodra de plant zaad geproduceerd heeft, sterft ze af. De meeste planten bloeien tussen het derde en het vijfde levensjaar, maar soms worden de planten zelfs ouder dan twaalf jaar. Het merendeel van de zaden valt maar op enkele meters van de moederplant. Verspreiding over langere afstand gebeurt via het water, met behulp van dieren of door auto’s en maaimachines. De verspreiding van de agressieve plant gaat snel. Reuzenberenklauw werd voor het eerst in het wild aangetroffen in België in 1938. Ondertussen komt de soort bijna overal in ons land voor en ook in de omringende landen is de soort wijdverspreid. Het probleem is dat Reuzenberenklauw al snel grote groepen vormt die andere soorten volledig verdringen.
Een plant met klauwen
Afgezien van de ecologische problemen betekent de Reuzenberenklauw ook een gevaar voor de gezondheid. De plant scheidt een helder sap af dat stoffen (furanocumarines) bevat die door zonlicht geactiveerd worden. Contact met de huid, soms gewoon al door een blad aan te raken, kan daardoor brandwonden doen ontstaan.
De belangrijkste risicogroep zijn tuiniers die wieden zonder handschoenen maar ook kinderen lopen gevaar, wanneer ze de holle stengels als fluitje of verrekijker gebruiken. Het contact met de plant is volkomen pijnloos en de meeste slachtoffers blijven rustig in de zon omdat de brandwonden pas optreden na een kwartier tot twee uur. Op de plekken waar de brandwonden optraden, blijft de huid gedurende jaren overgevoelig voor UV-stralen.
Het maaien van de reusachtige plant gebeurt best met waterdichte kledij en een beschermende bril. Ook begrazing blijkt efficiënt, zoals we in een vorig bericht meldden.
Reuzenberenklauw gedijt vooral op braakliggende terreinen en langs wegen en waterlopen. Maar ook in onze natuurgebieden zijn er hier en daar problemen. Natuurpunt pakt deze soort zoveel mogelijk aan door een deel van de wortels uit te steken. Dat is de snelst werkende manier om de planten weg te krijgen.
Als we de verdere verspreiding van Reuzenberenklauw een halt willen toeroepen, moeten we dringend ingrijpen. Door de overheid werd alvast een fiche opgemaakt waarin de problemen met de plant nog eens klaar en duidelijk worden uitgelegd. Verder werd een uitgebreide brochure uitgewerkt waarin verschillende maatregelen worden toegelicht om de plant onder controle te houden. Maar het is duidelijk dat maatregelen zoals het afraden van verkoop en de bewustmaking niet volstaan. Een verbod op verkoop en een bestrijdingsplicht zijn de enige doeltreffende maatregelen om de verspreiding van de Reuzenberenklauw in te dijken. Een gecoördineerde bestrijding ontbreekt nog in Vlaanderen, terwijl in Wallonië wel al een plan werd opgemaakt voor de strijd tegen de plant. Over dat plan lees je hier meer.
Bij problemen is het steeds raadzaam de huisarts of het antigifcentrum (070 245 245, www.poisoncentre.be) om raad te vragen.
Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie
Foto: Marcel Bex