Bruin zandoogje en het raadsel van de Regulieren

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

Het bruin zandoogje is een zeer algemene graslandvlinder in Nederland die, waar hij vliegt, vaak in grote aantallen te zien is. In de Regulieren, in de Betuwe, vliegen er al vele duizenden, terwijl elders in het land de soort nog moet beginnen. Dit is merkwaardig omdat de Regulieren een nat en dus koud gebied is waarvan je zou verwachten dat vlinders er juist later gaan vliegen.

De eerste melding kwam uit Gameren (ook Betuwe) op 20 mei en op 23 mei waren er drie meldingen in Nederland waaronder al 4 exemplaren bij Culemborg. De dagen erna waren er incidentele waarnemingen en in het afgelopen (lange) weekend van 31 mei tot 2 juni werden er 17 geteld in Nederland, maar een steekproef op paden in en om de Regulieren leverde maar liefst 394 bruin zandoogjes op. Als er in de graslanden zou zijn gezocht zouden er vast en zeker duizenden vlinders zijn geteld.

Het lijkt er dus op dat het bruin zandoogje in de Regulieren veel eerder op gang komt dan in de rest van het land. De Regulieren is een komkleigebied ten zuiden van Culemborg. Komkleigebieden zijn ontstaan toen er nog geen dijken waren en het rivierwater er bij hoog water vrij overheen stroomde. Op de laagste en verst van de rivier verwijderde gebieden kon het meest fijne slib bezinken. Hier zijn nu zeer natte en zware kleigronden aanwezig. Op natte en dus koude gronden zou je eerder verwachten dat vlinders weken later tevoorschijn komen dan op de veel warmere zandgronden.

Het tegendeel blijkt het geval. Het is tot dusver een raadsel hoe dit kan, maar het lijkt waarschijnlijk dat er hier een ander ‘type’ bruin zandoogje voorkomt dan elders in het land. Het is een geïsoleerde plek en er zijn niet veel grote populaties bruin zandoogje in de buurt. Mogelijk dat de soort hier al jarenlang een ‘eigen’ ontwikkeling doormaakt. Blijft de vraag waarom de zandoogjes in een nat en koud gebied zoveel eerder zijn. Ze vliegen nu, begin juni, in de Regulieren zelf, maar ook in nabijgelegen gebieden als het Tichelterrein in Buren en het griendencomplex Vretstrooi, langs de spoorlijn richting Culemborg en in de woonwijken aan de zuidkant. Op al deze plekken zijn nu al veel zandoogjes te zien. De komende dagen zal ook elders in het land het bruin zandoogje tevoorschijn komen en over een paar weken zullen ze overal met tientallen tot honderden bijeen te zien zijn.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting