Kleine bleekvlekwespbij ontdekt bij een enorme populatie zilveren zandbij
EIS Kenniscentrum InsectenDe zilveren zandbij staat als bedreigd op de Rode Lijst. In de provincie Noord-Brabant zijn slechts vier populaties bekend sinds het jaar 2000. Net als de meeste bijen leeft deze solitair, dat wil zeggen dat ieder vrouwtje haar eigen nest maakt en een stuifmeelklompje in een nestcelletje legt om er vervolgens een eitje op af te zetten. Daarna begint ze met het volgende nestje. De zilveren zandbijen maken hun nesten wel dicht bij elkaar, een zogenaamde nestaggregatie. Dit kunnen soms vele honderden of zelfs duizenden bij elkaar zijn. Echter zo’n aantal als op het zandpad in de Cartierheide is ongekend.
De nesten zelf zijn moeilijk te vinden, omdat er geen opening zichtbaar is. Terugkerende vrouwtjes duiken schijnbaar willekeurig ergens het zand in. Deze tactiek wordt door meer soorten gebruikt om te voorkomen dat broedparasieten zoals wespbijen makkelijk de ingang van het nest vinden. De zeer zeldzame kleine bleekvlekwespbij (Nomada baccata) parasiteert bij de zilveren zandbij (Andrena argentata), hiervan werden ruim honderd exemplaren gezien tussen de nesten. Er zijn sinds het jaar 2000 slechts vier vindplaatsen bekend in heel Nederland, waarbij wel gezegd moet worden dat de verspreiding niet geheel duidelijk is doordat de soort moeilijk te onderscheiden is van de algemene bleekvlekwespbij.
Wespbijen gedragen zich als een koekoek; ze breken in een nest van de gastheer in en leggen daar een eitje. De larve van de wespbij doet zich vervolgens tegoed aan het stuifmeel van de gastheer, die dus geen voedsel meer heeft en dood gaat. De bleekvlekwespbij parasiteert uitsluitend bij de zilveren zandbij.
Vooral de vele zilveren zandbij mannetjes die laag boven de grond vliegen, vallen op (film: John Smit)
Boven het pad is het vooral de bedrijvigheid van de vele tienduizenden zilveren zandbij mannetjes die opvalt. Snel en laag boven de grond vliegend speuren ze naar vrouwtjes en zodra er één in zicht is wordt ze besprongen. Voor de vrouwtjes is het dan ook niet makkelijk terug te keren naar het nest, zodra ze op het zand landen, worden ze lastig gevallen door mannetjes. Ze moeten dan ook snel zijn met het ingraven naar het nest.
Tekst, foto's en film: John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten