Waar vind je nog stilte? Vijf tips!

Stilte is essentieel. We hebben stilte nodig, net zoals we lucht nodig hebben en een plant licht nodig heeft. Met een geest propvol woorden en gedachten, is er geen ruimte voor onszelf.

Dit schrijft de begin 2022 overleden monnik en zenmeester Thich Nhat Hanh in zijn boek ‘Stilte’. Volgens hem zit ons hoofd vol lawaai omdat we non-stop denken. Hij laat zien hoe we kunnen leren luisteren naar de stilte. Dat kan bijvoorbeeld door mindful ademen en lopen. Hij geeft een voorbeeld: "Als de maan vol aan de hemel staat en je bent met je gedachten bij iets anders, dan verdwijnt de maan. Maar als je je aandacht op de maan richt, dan stopt het denken als vanzelf."

Ook op een andere manier is stilte belangrijk. Volgens de Gezondheidsraad is er een relatie tussen stilte en gezondheid. Mensen hebben behoefte aan plekken waar het rustig is. Stille, groene gebieden kunnen mensen helpen om te herstellen van stress. Dit werkt het beste als er geen of weinig ongewenste geluiden zijn.

Behoefte aan stilte

Veel mensen hebben behoefte aan meer stilte en rust. Zo werd de LinkedIn-post van Arnold van Vliet over zijn zoektocht naar een stille wandelroute meer dan 40 duizend keer bekeken. Arnold, bioloog bij Wageningen Universiteit en coördinator van Nature Today, zocht naar een plek in Nederland waar hij een stille wandelroute kon volgen. Hij gebruikte onder meer de kaart ‘Geluid in Nederland’ van de Atlas Leefomgeving om tot zijn keuze voor de Valenbergroute te komen.

Waarom deed hij zoveel moeite om een stille route te vinden? Arnold: “Stille wandelroutes geven een ultiem gevoel van rust en ontspanning. Ik erger me als ik bij het wandelen in de natuur het geluid van wegverkeer, treinen, vliegtuigen of bladblazers hoor. Er zijn maar zo weinig plaatsen waar je echte stilte kunt ervaren.”

En loop je ergens waar het rustig is, dan is het belangrijk om dat zo te houden, ook voor de dieren. “Een probleem is verstoring van rustgebieden, bijvoorbeeld als mensen buiten de paden of waterwegen gaan waar ze wel mogen komen. Door een toename in de recreatie neemt de verstoring alleen maar toe. Dat is ook wat mensen heel duidelijk zelf ervaren. Verder verbaas ik me altijd over het afval dat mensen achterlaten in de natuur.”

Meer grootschalige natuur

Arnold verwees in zijn post naar het in oktober 2022 georganiseerde symposium ‘Knellende liefde? Over de (verstoorde) balans tussen natuur en recreatie’. In het verslag van het symposium werd als oplossing genoemd meer regelgeving en handhaving in natuurgebieden. Dat ziet Arnold nog niet zo snel veranderen, maar er is ook een andere oplossing. “Leg buiten de bestaande natuurgebieden meer grootschalige natuur aan. En denk dan gelijk vanaf het begin goed na over hoe de recreatie daarin een plek krijgt. Op die manier wordt de verstoring van de natuur tot een minimum beperkt.”

Ook op zoek naar meer stilte? Lees de volgende tips!

1 Maak een stiltewandeling

Natuurmonumenten stippelde een aantal stille wandelroutes uit waar je mindful kunt wandelen in de natuur. Bijvoorbeeld in het Nationaal Park Dwingelderveld. De Nederlandse Stichting Geluidshinder riep dit park in 2020 uit tot het stilste plekje van Nederland. Op de stille heide van het Dwingelderveld ervaar je een ongestoorde horizon, donkere nachten – als je zo lang zou blijven – en stilte. Ook op allerlei andere plekken in Nederland kun je stiltewandelingen maken.

2 Ga naar een stiltegebied

In een ‘officieel’ stiltegebied hoor je wel geluiden, maar als het goed is zijn dat alleen natuurlijke geluiden of geluiden die bij de plek horen. Dus een trekker hoort er dan bij, maar muziek niet. Het gemiddelde geluidsniveau zou onder de 40 decibel moeten liggen.

Petra Speelman, stilte-ambassadeur, zei hier eerder over: “Het gaat bij geluid- en stiltebeleving eigenlijk ook niet om de decibellen, maar om de ervaring. Mensen ervaren vooral mechanische en plotselinge harde geluiden, zoals een vliegtuig dat overvliegt, als storend.”

Horen we een specht kloppen of een merel hard zingen, dan vinden we dat helemaal niet storend. Al kan het aantal decibellen dan soms ook aardig oplopen.

3 Huur een vakantiehuis in de natuur

De Engelse schrijfster Sara Maitland verbleef een half jaar in haar eentje in een vakantiehuis op het Schotse eiland Skye. Ze schreef daarover – en over haar andere stilte-ervaringen – het boek ‘Stilte als antwoord’. In haar zoektocht en nieuwsgierigheid naar stilte koos ze voor deze plek. Ze ging alleen de deur uit voor wandelingen. De boodschappen had ze al in huis, zodat ze zich op de stilte kon concentreren.

Ze beschrijft hoe al haar zintuigen verscherpen in de stilte. Haar havermoutpap smaakt verrukkelijk, ze kan alle onderlinge smaken onderscheiden en beschrijft het als een "intens genot". Maar ook haar gehoor wordt scherper. Ze hoort de geluiden van de wind "als in een orkest". De wind op water klinkt in haar oren heel anders dan de wind op de heide of de wind tussen rotsen door geperst.

Nu weet ik dat Skye een prachtig eiland is om zoiets te doen, ik heb er ooit een heerlijke vakantie doorgebracht. Maar het kan gelukkig ook dichterbij huis. Huur bijvoorbeeld een natuurhuisje in het bos of ga kamperen op een natuurcamping.

4 Ga op stilteretraite in de natuur

Even weg van alles? Maar wel graag in gezelschap? Ga dan op stilteretraite. Zo’n retraite wordt vaak aangeboden vanuit een klooster, zie bijvoorbeeld Samaya in Werkhoven (bij Utrecht) of het Dominicanenklooster in Huissen. Daar zitten vaak ook mindful wandelingen in de natuur bij.

De bekende schrijver en natuuronderzoeker Henry Thoreau zei: "Je kunt niet van gezelschap en van de natuur houden." Als dat ook voor jou geldt, of als je gewoon een stille plek zoekt, kun je je eigen retraite-voor-een-dag organiseren.

Het Tienhovensch Kanaal leent zich daar prima voor volgens Atlas-redacteur Jeannine Brand. Met veel weidevogels en heerlijk veel rust. Dit is ook volgens de Geluidkaart van de Atlas Leefomgeving een stil plekje én het is een stiltegebied.

Zelf loop of fiets ik regelmatig op ’t Zand in de Achterhoek, een landgoed van 375 hectare dat bestaat uit zandwegen, bospercelen, weilanden en akkers met veel biodiversiteit. Vele kronkelige zandpaden doorkruisen de naald- en loofhoutbossen. Het Pieterpad loopt door een deel van het bos. Wil je meer rust, sla dan de paden in die niet bij de route horen. Daar ben je vaak alleen met de eekhoorns die langs een boom roetsjen of de reeën die het pad oversteken.

5 Zoek de stilte in de stad

Gelukkig is ook in de stad stilte te vinden. Bijna elke stad heeft wel verborgen hofjes, parken of andere plekken waar je even op adem kunt komen. Ook zijn er initiatieven om die plekken te creëren, zie bijvoorbeeld Hoe zorg je voor meer rust in een stad? Hoor het van een stadsmaker!
Mijn tips voor Utrecht:

• Flora’s Hof, tuin naast de Domtoren.
• Oude Hortus in de Lange Nieuwstraat (achter het Universiteitsmuseum). De Oude Hortus bestaat uit een aantal verschillend ingerichte tuinen. Zo vind je er een medicinale kruidentuin en een cottagetuin. Ook is er een kassencomplex en zijn er twee oranjerieën.

Utrecht is de laatste jaren echter erg toeristisch geworden, dus helaas vind je ook op deze plekken minder stilte.

"We hebben stilte nodig", zei Thich Nhat Hanh. In de winter misschien nog meer dan in andere tijden. Laten we de stilte koesteren die we buiten én binnen kunnen vinden. Niet alleen in die ene ‘Stille nacht’…

Meer informatie

• Stilte. Luisteren in een wereld vol lawaai | Thich Nhat Hanh, Uitgeverij Ten Have.
• Stilte als antwoord | Sara Maitland, Uitgeverij Scriptum.
• Luisteren naar de stilte kan bij uitstek in de natuur | Atlas Leefomgeving.
• Stille gebieden en gezondheid | Gezondheidsraad.
• Verslag Heimans en Thijsse Symposium 2022 | Heimans en Thijsse Stichting.
• Hoe zorg je voor meer rust in een stad? Hoor het van een stadsmaker! | Atlas Leefomgeving.

Tekst: Mirjam Kroeze, Atlas Leefomgeving
Foto’s: Pixabay; Atlas Leefomgeving
Kaarten: Atlas Leefomgeving