Symposium over natuurherstel toont dat kennis, emotie én verbinding nodig zijn

Op donderdag 9 oktober organiseerde SoortenNL een inspirerend symposium over natuurherstel, naar aanleiding van het verschijnen van het boek Over Leven – wat uitsterven ons kan leren over natuurherstel van Sander Turnhout. Wie dit symposium heeft gemist, kan het nu onderaan dit artikel terugkijken.

Na een welkomstwoord van Jelle de Jong, directeur van het Wereld Natuur Fonds, verzorgden Helen Verploegen en Bernadette de Jong de keynote over mens-natuurrelaties. Hun boodschap was helder: niet alleen soorten verdwijnen, ook onze natuurervaringen verarmen. Daardoor wordt natuurherstel steeds complexer. Waar natuurbescherming vooral drijft op cijfers en wetenschap, zijn het juist de relationele en emotionele waarden die menselijk gedrag sturen. “Daar ligt nog een wereld te winnen”, aldus de sprekers.
Sander Turnhout liet in zijn verhaal zien hoe natuurwaarnemingen niet alleen kennis opleveren, maar ons ook helpen om onze verbondenheid met de natuur opnieuw te ontdekken.

Centraal in het programma stonden vijf zogenaamde ‘levende doden’ – soorten die met veel kunst- en vliegwerk in leven worden gehouden door onderzoekers en bevlogen natuurbeschermers. Onder leiding van moderator Jaap Tielbeek ging de zaal na de pauze in gesprek over de zin en onzin van herstelmaatregelen. Want in een land met weinig natuur vragen herstelprojecten soms om uitersten: dieren worden in GaiaZOO gekweekt voor herintroductie, zaden van zeldzame planten worden bewaard in het Levend Archief – een soort Ark van Noach voor de Nederlandse flora – en rivieren worden weer passeerbaar gemaakt door duizenden stuwen en dammen aan te passen. Zelfs voor de kleine heivlinder worden 'nectarkroegen' ontwikkeld in speciekuipen, terwijl voor paddenstoelen nog nauwelijks herstelmaatregelen bestaan. “Dat is eigenlijk best vreemd”, klonk het uit de zaal.

De conclusie van veel deelnemers is: liever voorkomen dan genezen. Stoppen met vervuilen, natuurgebieden vergroten en verbinden blijft het fundament.

Maar zolang dat onvoldoende gebeurt, moeten we doorgaan met herstellen. Want, zoals een van de sprekers het kernachtig verwoordde: “Je kunt natuur herstellen, maar dood is dood en weg is weg.” Ook kwam het belang van jeugd en onderwijs nadrukkelijk naar voren. Hoe breng je de waarde van natuur over op nieuwe generaties?
Sociaal-wetenschappers benadrukten dat negatieve emoties niet vermeden moeten worden. Alleen maar positief communiceren werkt als marketing: “Wees gerust boos – dat is authentiek." En: "Geef ruimte aan rouw om het verlies, dat is nodig om verder te kunnen.”

Raoul Beunen vertaalde die inzichten naar toekomstig natuurbeleid. Naast vergroten en verbinden van natuurgebieden, moet ook de basiskwaliteit van het stedelijk en agrarisch gebied worden hersteld.

“Natuur is geen sectoraal belang, maar een maatschappelijk belang”, stelde hij. “Het werkt alleen als we het integraal vormgeven – in beleid, landbouw, stad en samenleving.”

Aan het eind van de dag overhandigde Titia Wolterbeek het eerste exemplaar van Over Leven aan Laura Bromet, Tweede Kamerlid en woordvoerder natuur namens GroenLinks-PvdA. Ook tekenaar Jochem Witteveen werd in het zonnetje gezet voor zijn bijdrage aan het boek.

Tekst: Sander Turnhout
Beeld: Jochem Witteveen (leadfoto: illustratie van vuursalamander uit het boek Over Leven); Sander Turnhout; Kars Veling