Over Leven en uitsterven: kom naar het Symposium Natuurherstel in Zeist

Sinds jaar en dag zet het Nederlandse natuurbeleid in op natuurbeheer. Onze gebieden worden doorkruist door infrastructuur, gebruikt voor houtkap, grondwaterwinning, jacht en popfestivals en er waaien ook nog eens grote hoeveelheden pesticiden en stikstof naar binnen. De negatieve effecten van al die invloeden worden bestreden met, soms intensief, natuurbeheer. We maaien, chopperen en plaggen wat af want als we dat niet doen, verdwijnen de blauwgraslanden, de heideterreinen en de veengebieden in rap tempo.

Natuurbeheer in spagaat

Vanuit ecologisch oogpunt is dat lang niet altijd effectief. Door heideterrein te plaggen en te begrazen kun je de ongewenste boomopslag – die het gevolg is van overmatige voedselrijkdom – tegengaan, maar je haalt ook het bodemleven overhoop. Overbegrazing heeft op termijn negatieve effecten op de flora en de fauna van heide.

Vanuit filosofisch perspectief kom je in een rare spagaat terecht: natuur is juist dat wat zichzelf ontwikkelt, terwijl wij het in Nederland proberen te besturen. Nederland spant zich in voor natuurbescherming met ecoducten en allerlei beheerpakketten met maatregelen, maar niet voor het stoppen van vernietiging van natuur.

Levende doden

Sommige maatregelen die aanvankelijk effectief (b)leken, zoals het bekalken van heide, komen na verloop van tijd neer op uitstel van executie. Enkele kwetsbare habitats liggen aan het infuus van permanent herstelbeheer. Natuur in comateuze toestand: als je de beademing staakt, sterft de patiënt. Soorten als zombies. Levende doden die alleen nog leven omdat wij er energie in stoppen. Sommige situaties zijn zo kritiek, dat het voortbestaan van een soort afhankelijk is van de inzet van één persoon of werkgroep. Een soort die uitsterft, als die persoon met het beschermen ervan stopt. Dat is goed beschouwd een bizarre situatie en daarom is het belangrijk om daar eens wat langer bij stil te staan.

27 portretten

Op 9 oktober 2025 doen we dat tijdens het symposium 'Natuurherstel' bij WNF in Zeist, dat wordt georganiseerd in het kader van het verschijnen van het boek 'Over Leven, wat we kunnen leren van uitsterven' van Sander Turnhout.

Het boek bestaat uit een inleidend essay, een uitleidende beschouwing en een serie van 27 portretten van Levende Doden. Bewerkingen van die portretten zijn eerder verschenen op Groene.nl en Nature Today. Samen vormen ze een staalkaart van bedreigingen voor de Nederlandse natuur, maar ook voor effectieve beschermingsstrategieën.

Natuur sterft aan een zogenaamde ‘dood door duizend sneden’ – in die zin komt effectieve natuurbescherming neer op duizend bloeiende bloemen. Het gaat tenslotte om biodiversiteit, daar kun je maar het beste een beetje divers mee omgaan. De verzorgers van de levende doden laten dat ook zien: er is niet één manier om natuur te beschermen.

Symposium 'Natuurherstel' bij WNF in Zeist

Tijdens het symposium delen enkelen van deze natuurbeschermers hun kennis en ervaringen met de praktijk van natuurbescherming in kritieke condities. Er zijn reflecties van sociale wetenschappers Bernadette van Heel en Helen Verploegen op de mens-natuurrelaties, en professor Beunen geeft een reflectie vanuit natuurbeleid.

De dag wordt ingeleid door Jelle de Jong, directeur van WWF Nederland en uitgeleid door Titia Wolterbeek, voorzitter van SoortenNL, die het eerste boekexemplaar zal overhandigen aan Laura Bromet, Tweede Kamerlid en woordvoerder Natuur en Landbouw namens Groenlinks-PvdA. In Jaap Tielbeke, adjunct-hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer, hebben wij een goede en prettige dagvoorzitter gevonden. 

Behalve een prachtig en gevarieerd programma krijgt u een overheerlijke biologische lunch, een borrel en een exemplaar van het boek 'Over Leven, wat we kunnen leren van uitsterven', ter waarde van 17,95 euro.

Meer informatie

• Nieuwsgierig geworden? Voor het complete programma, achtergrondinformatie over de sprekers, de lokatie (WNF in Zeist) en om je aan te melden kun je op de website van SoortenNL terecht.

• Of meld je meteen aan voor het symposium. Wees er snel bij, er is beperkte capaciteit. 

Tekst: Sander Turnhout, SoortenNL
Beeld: Jochem Witteveen (leadafbeelding: kleine heivlinder, Hipparchia statilinus); KNNV uitgeverij