Europese Commissie kritisch over Nederlandse weidevogelbescherming

Een groot kritiekpunt is nu dat de voorgestelde maatregelen sindsdien niet voldoende concreet zijn en daarmee het herstel van de gruttopopulatie niet gegarandeerd is. Vogelbescherming vindt dat het demissionaire kabinet in actie moet komen, onder andere door gebieden waar de meeste grutto's voorkomen, aan te wijzen als Vogelrichtlijngebied.

Karsten Schipperheijn, directeur-bestuurder van Vogelbescherming: “Deze volgende stap van de Europese Commissie in de inbreukprocedure is naar onze mening geen verrassing. Vogelbescherming heeft eerder gewaarschuwd dat de maatregelen onvoldoende zijn. Met de kabinetsplannen die er nu liggen, kunnen we de weidevogels niet behouden voor toekomstige generaties.”

Ambitieuzere maatregelen zijn hard nodig om de achteruitgang van de grutto een halt toe te roepen. Zo’n 80 procent van de gruttopopulatie uit Noordwest-Europa broedt in ons land, maar het aantal neemt sinds 1990 jaarlijks met zo'n 4 procent af. De grutto, onze nationale vogel, wordt in haar voortbestaan bedreigd.

Klacht van Vogelbescherming

Vorig jaar startte de Europese Commissie een inbreukprocedure, omdat Nederland zijn Europese verplichtingen niet nakomt om weidevogels, zoals de grutto, en hun leefgebieden te beschermen. Dit naar aanleiding van een klacht die Vogelbescherming negen jaar geleden indiende bij de Europese Commissie. Nederland heeft in reactie hierop maatregelen aangekondigd die de bescherming van grutto's en andere weidevogels ten goede moeten komen.

Een van de voorgestelde maatregelen is de (financiële) uitbreiding van agrarisch natuurbeheer in weidevogelkerngebieden met een goede beloning voor boeren die zich inspannen voor weidevogelbeheer. Ook het actief helpen van boeren aan betaalbare grond om zo aaneengesloten weidevogelgebieden te realiseren en het aanwijzen van 25 bestaande Vogelrichtlijngebieden voor de grutto, maken onderdeel uit van het maatregelenpakket.

Vooral deze laatste maatregel stuit op kritiek bij de Europese Commissie en geeft aan dat Nederland nog steeds haar verplichtingen niet nakomt ten aanzien van het aanwijzen van nieuwe Vogelrichtlijngebieden. In de 25 bestaande Vogelrichtlijngebieden die nu wel worden aangewezen, komen relatief weinig grutto’s voor – ongeveer 10 procent van de Nederlandse populatie. Betere bescherming van die gebieden draagt dus te weinig bij aan herstel van aantallen grutto's. Vogelbescherming deelt deze analyse. Schipperheijn: “Nederland heeft op grond van de Vogelrichtlijn de verplichting om de meest geschikte gebieden aan te wijzen als Vogelrichtlijngebied met de bescherming die daarbij hoort. Dat zijn gebieden waar de grootste dichtheden van broedende grutto's voorkomen.”

Tijd van praten voorbij

Ondertussen tikt de tijd door en blijft het aantal grutto's verder afnemen. Vogelbescherming maakt zich hier ernstige zorgen over en roept het (demissionaire) kabinet op om zonder verder uitstel aan de slag te gaan en aanvullende maatregelen te nemen. “Elk jaar dat we niet de juiste maatregelen treffen, blijft het aantal grutto's afnemen. De tijd van praten is voorbij. De overheid moet nu handelen, voordat het echt te laat is en we de grutto verliezen,” aldus Karsten Schipperheijn, directeur-bestuurder van Vogelbescherming.

Hoewel Vogelbescherming van mening is dat Nederland ook treffende maatregelen voorstelt, is het maar zeer de vraag wat er uiteindelijk van terechtkomt. Zo is het budget, voor de oorspronkelijke ambities van het kabinet om flink te investeren in agrarisch natuurbeheer, vooralsnog flink naar beneden geschroefd. Terwijl juist meer zwaar beheer in weidevogelkerngebieden nodig is om geschikt leefgebied voor grutto's te creëren.

Hiervoor is het cruciaal dat boeren in deze gebieden langjarige zekerheid en een aantrekkelijke beloning krijgen, zodat zij hun bedrijfsvoering kunnen aanpassen. De overheid moet verder zorgen voor betaalbare grond voor boeren die in deze gebieden aan de slag willen met weidevogelbeheer. Nog altijd worden onvoldoende stappen door de overheid genomen om dit te realiseren.

Hoe gaat het verder?

Nederland heeft twee maanden de tijd om te reageren op de kritiek van de Europese Commissie. Mocht het antwoord van Nederland nog steeds onvoldoende zijn, dan kan de Europese Commissie de zaak voorleggen aan het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Deze rechtsgang duurt minstens een jaar, en leidt tot een bindende uitspraak.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Beeld: Piet Munsterman, Saxifraga; Edwin ter Hennepe