Natuurjournaal 29 juli 2025

Boerenwormkruid staat nu volop te bloeien in gele tuilen. De bloemen behouden tot ver in de herfst hun gele kleur. De bloeiwijze bestaat uit buisbloemen, die van buiten naar binnen in een bloemhoofdje bloeien. Van dichtbij kun je dit goed zien. Je komt deze pionier op veel plekken tegen op omgewerkte grond, in bermen en langs spoorwegen, overal waar het stikstofgehalte aanzienlijk is. De planten staan in groepjes – meerdere stengels komen uit een wortelstok op. Zoals de naam al doet vermoeden, werd dit kruid als medicijn gebruikt tegen wormen. Boerenwormkruid produceert alkaloïden, dat zijn gifstoffen die planten als afweer gebruiken. Grazend vee laat het staan.

Op het eerste gezicht zou je boerenwormkruid voor een van de kruiskruiden aan kunnen zien, vooral jakobskruiskruid. Dat staat nu ook in bloei en beide planten komen geregeld door elkaar voor. Verwarring alom. Een verschil dat meteen zichtbaar is: de bloemhoofdjes van kruiskruiden hebben een hart van buisbloemen met daaromheen een krans van lintbloemen – met duinkruiskruid als uitzondering. Ook jakobskruiskruid staat bol van de alkaloiden. Rupsen van de sint-jacobsvlinder vreten het groen en de bloemen en slaan het plantengif op in hun weefsel zodat ze oneetbaar zijn – ook na de metamorfose tot vlinder. De rupsen adverteren hun giftigheid met een geeloranje en zwart patroon, de vlinders met rood en zwart.

Tekst: Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Ab H. Baas, Saxifraga; Peter Meininger, Saxifraga