Flinke toename Japanse wijnbes dankzij vogelpoep

Japanse wijnbes (Rubus phoenicolasius) staat in veel tuinen te pronken. Het is een klimplant en struik die in juni en juli met witte bloemen bloeit, en in juli en augustus oranjerode bessen heeft. Op de stengels zitten dunne, scherpe stekels en lange, rode klierharen. Uit de top van een klierhaar komt een kleverige vloeistof die functioneert als een natuurlijke 'insecticide'. Met deze klierharen beschermen de planten zichzelf tegen vraat en andere schade door insecten. Japanse wijnbes komt van nature niet in Nederland voor en is hier via de tuinbouw geïntroduceerd. De eerste verwilderde exemplaren in ons land werden in 1979 gevonden.

Verspreiding door vogels

Japanse wijnbes is een beruchte 'garden escaper'. Vanuit tuinen weet de soort zijn weg te vinden in het stedelijk gebied én in natuurgebieden. Ook vogels vinden de bessen erg lekker en eten ze graag als ze de kans krijgen. Vogels blijven zelden lang op dezelfde plek hangen en via hun ontlasting zijn ze verantwoordelijk voor de verspreiding van Japanse wijnbes buiten de tuin.

Trends van invasieve bessenplanten

Hoewel er nog vrij schaarse aanwijzingen zijn dat Japanse wijnbes zich invasief (dus met overlast of schade) ontwikkelt in Nederlandse natuurgebieden, is het streven de verspreiding van deze soort in de natuur tot een minimum te beperken. In Noord-Amerika is de soort namelijk al lang bekend als invasieve exoot en wordt deze bestreden.

Er zijn meerdere besdragende, invasieve soorten bekend in Nederland, zoals Amerikaanse vogelkers, Laurierkers en Dwergmispel. Deze struiken zijn ook opzettelijk in Nederland geïntroduceerd en leiden met hun invasieve aanwezigheid tot schade aan de inheemse natuur. Deze soorten worden zelfs al bestreden in Nederland.

Tuin er niet in!

Tuinliefhebbers kunnen op Tuin er niet in checken of de plant die zij willen kopen – of al in de tuin hebben staan – een invasieve soort is en welke inheemse alternatieven er zijn. Zo is Framboos een goede optie in plaats van Japanse wijnbes. Ook voor Amerikaanse vogelkers, Laurierkers en Dwergmispel biedt Tuin er niet in goede alternatieven.

Japanse wijnbes in de tuin?

Er zijn verschillende tips om te voorkomen dat Japanse wijnbes zich vanuit je tuin verspreidt naar natuurgebieden:

• Plant de plant niet buiten je tuin aan.
• Gooi geen overtollige planten, snoeiafval of andere delen van de plant in het openbaar groen, water of de natuur, maar gooi het weg in de GFT-bak of kliko.
• Eet alle bessen zelf op of deel ze uit aan familie, vrienden en buren en voorkom dat vogels ze eten.
• Vraag aan je buren of ze de bessen opeten als jij op vakantie bent.
• Span een net over de struik zodat vogels er niet bij kunnen.

Tekst: Leonie Tijsma & Angelo Moerland, FLORON
Beeld: Willem Braam; NDFF, FLORON