Huidmijten verraden invasieve leguaan

Invasieve groene leguanen (Iguana iguana), voornamelijk afkomstig van het Centraal-Amerikaanse vasteland, vormen een groeiende bedreiging voor de zeldzame inheemse leguanen op eilanden in de Caraïben. Dit geldt bijvoorbeeld voor de ernstig bedreigde Antilliaanse leguaan (Iguana delicatissima), die nog op Sint Eustatius voorkomt. De invasieve leguanen verdringen hun inheemse familieleden en kruisen ermee, waardoor soorten en unieke genetische lijnen verloren dreigen te gaan. Het opsporen van deze indringers is vaak lastig, omdat leguanen zich goed kunnen verstoppen.

Mijten als onzichtbare speurders

Onderzoekers hebben ontdekt dat huidmijten – piepkleine huidparasieten die samen met hun gastheer meereizen – een sleutelrol kunnen spelen bij het herkennen van (de aanwezigheid van) invasieve leguanen. Deze mijten blijken sterk gastheerspecifiek en hun genetische code verraadt waar hun ‘oorspronkelijke’ leguaan vandaan komt.

"We zagen dat de genetische stamboom van de mijten bijna één op één overeenkomt met die van hun leguanen", vertelt ecoloog Matthijs van den Burg. "Hierdoor bieden de mijten de kans om relatief snel vast te stellen of er leguanen aanwezig zijn die van buiten het eiland komen – zelfs als die inmiddels weer zijn verdwenen."

DNA-stambomen onthullen herkomst

Voor de methode werd een deel van het mitochondriale DNA van de huidmijten vergeleken met dat van hun leguanen. De stambomen bleken vrijwel identiek, een teken dat mijt en gastheer zich samen hebben ontwikkeld. Daardoor kan een mijtje van slechts enkele millimeters groot worden gebruikt om de aanwezigheid van invasieve leguanen vast te stellen.

Spillover en blijvende sporen

De methode laat zien dat mijten niet alleen meeliften op hun oorspronkelijke gastheer, maar ook kunnen overspringen naar inheemse leguanen (spillover: wanneer een parasiet van een invasieve soort overspringt naar een inheemse soort), en zelfs kunnen blijven bestaan nadat de invasieve leguanen zijn verwijderd.

Eenvoudig te verzamelen

Het verzamelen van mijten is bovendien eenvoudiger en minder streng gereguleerd dan het nemen van weefselmonsters van leguanen, waarvoor CITES-vergunningen (internationale toestemmingen voor het vervoeren van beschermde soorten) nodig zijn. Bovendien kan het plaatsvinden tijdens regulier veldwerk. "In de strijd tegen invasieve soorten hebben we alle hulpmiddelen nodig die we kunnen vinden", aldus Van den Burg. "Deze ‘mijtenmethode’ is een extra middel dat kan bijdragen aan de bescherming van kwetsbare eilandnatuur."

Wetenschap voor natuurbescherming

Dit onderzoek laat zien hoe de wetenschap innovatieve methoden ontwikkelt die direct inzetbaar zijn in de natuurbescherming, en hoe deze kennis kan bijdragen aan het herstel en behoud van biodiversiteit op kwetsbare eilanden.

Meer informatie

• De resultaten van deze studie zijn onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Biological Invasions, onder de titel 'Exploring the co-evolutionary host-parasite complex as a novel tool for monitoring iguanid invasions'.

Tekst: Matthijs van den Burg, Dolfi Debrot en Cecile Leuverink, Wageningen Marine Research
Beeld: Matthijs van den Burg