Vogels beschermen in 2025: een terugblik

Het was ingecalculeerd gezien de politieke wind in Nederland, de VS en op veel andere plekken in de wereld. De problemen van vogels, natuur en klimaat zouden in 2025 niet bovenaan de lijstjes staan om op te lossen. Hieronder beschrijven we twee schrijnende voorbeelden.

1. Plattelandsvogels in de politiek

In ‘Den Haag’ én de EU leken op veel momenten de zakelijke belangen van de agro-industrie op één te staan. Terwijl juist in het landelijk gebied vogels en natuur het nakijken hebben. Op het platteland bevindt zich de grootste concentratie van vogels die op de Rode Lijst staan. Denk aan soorten zoals grutto, veldleeuwerik, patrijs en ga zo maar door. Vaak onder het mom van vereenvoudigen van regels – wie kan daar nu tegen zijn? – worden er felle pogingen ondernomen om de bescherming van vogels en natuur af te zwakken en krijgen de kleinschaliger producerende boeren niet de steun die nodig is.

De signalen vanuit de EU zijn – zoals vaak – niet altijd goed met elkaar te rijmen. Op de valreep van 2025 kwamen er flink wat voorstellen los uit Brussel die een verslechtering van de natuur op het platteland kunnen inhouden. Tegelijk krijgt Nederland geregeld tikken op de vingers om beter te voldoen aan de natuurbescherming (op het platteland) die is afgesproken, onder meer via de inbreukprocedure waarmee de Europese Commissie een betere bescherming van de grutto in Nederland wil afdwingen. Deze procedure is in gang gezet dankzij een klacht van Vogelbescherming.

In 2026 zal blijken hoe heet de soep echt wordt gegeten met de 'afzwakkingsvoorstellen'.

2. Klimaatverandering als verdienmodel

Verbijsterend was het om te merken in 2025 dat het smelten van de ijskappen – als gevolg van de opwarming van de aarde – tegenwoordig als een business opportunity geldt. Nu kunnen we als mensen op nog meer plekken mijnbouw in gang zetten. Het boeit dan te weinig dat de miljoenen trekvogels die van de Waddenzee gebruikmaken, niks meer te eten kunnen vinden, omdat de wadplaten niet meer droogvallen door het gestegen waterpeil. En ergens anders naartoe vliegen kunnen ze niet, want er is geen 'ergens anders'. Het Waddengebied is uniek door karakter en ligging en Vogelbescherming zet zich op veel manieren in om de vogels in het Waddengebied te beschermen.

Wat wel goed ging

We kunnen nog doorgaan met de 'schrijnende voorbeelden'. Maar juist tijdens de donkere winterdagen richten we het vergrootglas hier veel liever op wat wél goed ging in 2025. Waar mensen en organisaties keuzes maakten ten gunste van de vogels, de natuur en de planeet. Vasthoudendheid werkt, zo bleek in het verleden bijvoorbeeld in de Westerschelde. En als het tegenzit, hebben we elkaar om met nieuwe oplossingen voor de dag te komen.

We zouden er een hele lange lijst van kunnen publiceren, maar beperken ons hier tot een keuze uit programma’s en projecten waar Vogelbescherming bij betrokken was het afgelopen jaar.

Klimaatbuffers: vogelrijke natuur

Bijzonder hoopgevend is dat het fenomeen van de natuurlijke klimaatbuffers vaste voet aan de grond heeft gekregen in Nederland. Het zijn ware magneten gebleken voor (moeras)vogels. Vogelbescherming was nauw betrokken bij de start vijftien jaar geleden. In 2025 werd de samenwerking in de Coalitie Klimaatbuffers formeel na vijftien jaar afgesloten. En met een resultaat om trots op te zijn. Nederland kreeg er op zo’n tweehonderd plekken bijna 100.000 hectare nieuwe of herstelde natuur bij. Deze natuurgebieden dempen tegelijk ook wateroverlast, slaan koolstof op én maken het landschap gewoon mooier. Het succesvolle gedachtegoed van dit ‘dubbelgebruik’ krijgt nu een vervolg in het kader van NL2120, een publiek-private samenwerking waarbij veel partijen betrokken zijn.

Groene bondgenoten

Iedereen kan wat doen voor vogels. Denk aan een protestactie ondersteunen, inheemse biologisch geteelde planten in de tuin zetten of lid worden van Vogelbescherming. Sommige mensen gaan nog een stap verder en zetten zich in hun vrije tijd in als vrijwilliger voor vogels en natuur. Sinds een aantal jaar werkt Vogelbescherming met andere groene vrijwilligersorganisaties samen onder de noemer Groene Bondgenoten. Ons doel is de vrijwilligers met elkaar in contact te brengen en te ondersteunen met kennis om gezamenlijk te werken aan het weer terugkrijgen van een basiskwaliteit natuur in onze directe leefomgeving. Dat is hard nodig, want ook algemene soorten, zoals huismus, merel en spreeuw, hebben het moeilijk in ons land. In 2025 werd een belangrijke online tool gepresenteerd, de SoortenKijker, waarmee iedereen kan zien of die basiskwaliteit natuur in de eigen omgeving aanwezig is, of dat actie nodig is.

Meer informatie

• Lees meer over hoe je lokaal actief kunt worden voor vogels en natuur.
• Meer lezen over hoopgevende resultaten voor vogels? Vogelbescherming heeft er een aantal gebundeld, klein en groot.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Beeld: Bart van de Riet (leadfoto: grauwe gans); Ruud van Beusekom; Jan Lok; Koos Dansen