Eikenmeeldauw pas 103 jaar een probleem

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op woensdag 8 september 2010

Eikenmeeldauw is pas sinds 1907 bekend in Europa. Uit recent onderzoek blijkt eikenmeeldauw uit minstens 4 soorten te bestaan, waarvan er 3 vanuit Azië zijn ingevoerd. Eén van deze soorten blijkt niet alleen eikenbladeren aan te tasten maar zorgt in tropische gebieden voor grote economische schade op mango’s. Toch zal eikenmeeldauw ook dit jaar in Nederland niet voor uitzonderlijke schade zorgen.

Hoewel elk jaar aan het einde van de zomer veel inlandse eiken wit uitslaan van de eikenmeeldauw, zijn weinigen er zich van bewust dat deze schimmel nog maar een eeuw in Europa bekend is. In 1907 werd de eikenmeeldauw voor het eerst opgemerkt in de buurt van Parijs en later dat jaar ook in Nederland. In 1908 trok de eikenmeeldauw over de rest van Europa in oostelijke richting tot in Rusland en Turkije. Vooral de eerste jaren na het uitbreken van deze nieuwe ziekte stierven veel bomen gedeeltelijk of in hun geheel af. Toch levert eikenmeeldauw tegenwoordig nauwelijks meer een probleem op.

De vraag die wetenschappers over de jaren bezig bleef houden is waar deze meeldauw van oorsprong vandaan komt. Zo werd er geopperd dat ze uit Amerika zou zijn komen overwaaien, maar Amerikaanse eiken zijn verrassend goed bestand tegen deze schimmelziekte. Met moderne DNA technieken kon een tipje van het geheim worden ontrafeld en bleek de waarheid nog veel ingewikkelder dan men kon vermoeden.

Voorheen werd een schimmel groeiend op een plant of boom al snel als soortspecifiek beschouwd. Het blijkt dat het ook andersom kan. Zo bleek uit een studie die in 2008 werd verricht dat maar liefst 4 soorten eikenmeeldauw de bekende witte aanslag op eikenbladeren veroorzaken. Eén van de soorten betreft een van oorsprong in Europa behorende soort die voor 1900 waarschijnlijk nooit voor zichtbare problemen gezorgd heeft. Daarnaast gaat het om 3 soorten die oorspronkelijk uit Azië komen. Eén hiervan blijkt niet alleen op eiken te groeien maar vormt wereldwijd ook een economisch belangrijke ziekte op mango. Mogelijk zijn de Aziatische eikenmeeldauwsoorten met plantmateriaal en wellicht zelfs met mango’s ingevoerd in Europa en vormden ze met zijn vieren de juiste cocktail om in 1907 een meeldauwepidemie te starten.

Door de vele regen in augustus lijkt de aantasting wat zwaarder dan andere jaren. Toch hoeven we niet te vrezen voor massale sterfte als gevolg van eikenmeeldauw en zullen de meeste eiken zoals elk jaar hun bladeren pas verliezen in november.

Tekst en foto's: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging