Zeldzaam Weerhaakmos herkend in Lier
Bericht uitgegeven door de Vlaamse Werkgroep voor Bryologie en Lichenologie [land] op [publicatiedatum]
De Planten-, mossen- en zwammenwerkgroep van Natuurpunt Schijnvallei is al jaren actief in het Antwerpse. Door bijna wekelijks op stap te gaan is de kennis van de werkgroep opvallend gegroeid. En dit werpt zijn vruchten af: tijdens de excursie op 21 december in het Zevenbergenbos te Lier vonden ze zowaar het Weerhaakmos, een erg zeldzame, op boomschors groeiende mossoort.
Weerhaakmos (Antitrichia curtipendula) is een vrij robuust slaapmos, een groep van mossen die liggend over het oppervlak groeien. Dit mos kan op het terrein gemakkelijk verward worden met het algemene Gewoon dikkopmos. Onder de microscoop valt op dat Weerhaakmos een gevorkte nerf heeft wat erg ongewoon is voor een mos. Verder is de bladtop voorzien van teruggekromde tanden, waaraan het mos zijn naam ontleent. Weerhaakmos houdt van zuivere, vochtige lucht in niet al te donkere bossen en groeit graag op stammen en takken van bomen en struiken: Wilg, Vlier, Es, Populier en Zomereik. Uitzonderlijk wordt dit mos ook op dood hout gevonden. In Lier werd Weerhaakmos op een tak van een jonge Grauwe wilg gevonden, wat wijst op een recente vestiging.
Weerhaakmos is zo’n soort die elke mossenkenner (bryoloog) eens hoopt te vinden. Het is niet alleen een erg fraai en ongewoon mos, de soort staat ook symbool voor de lotgevallen van de op bomen groeiende (epifytische) mossen in Vlaanderen en heel West-Europa. In de 19° eeuw werd dit mos amper vijf keer gevonden in Vlaanderen en vóór het aanbreken van de 20° eeuw was het uitgestorven. De hoofdreden van het verdwijnen van een groot deel van onze mosflora was de toenemende industrialisering met luchtvervuiling als gevolg. Sinds 1990 is de uitstoot van zwaveldioxide sterk afgenomen, wat duidelijk te merken is aan de epifytenflora (mossen en korstmossen). In 1997 dook Weerhaakmos onverwacht terug op in Antwerpen en ondertussen zijn een handvol vindplaatsen bekend. Maar in tegenstelling tot de spectaculaire toename van veel andere epifyten volgt Weerhaakmos deze trend niet en blijft het in Vlaanderen een uiterste zeldzaamheid. Misschien kan een toename van goede mossenkenners in Vlaanderen hier iets aan veranderen?
Tekst: Dirk De Beer, VWBL
Foto’s: Joost Reyniers