Klimaat stuurt wintertrek eenden in de war
Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]
Het klimaat verandert in sneltempo en de mens is lang niet de enige soort die dat doorheeft. Door stijgende wintertemperaturen kiezen duikeenden massaal nieuwe, noorderlijker gelegen bestemmingen voor hun jaarlijkse wintertrek en worden ze minder vaak, of in kleinere aantallen in onze contreien gesignaleerd. De nood aan een aangepast beschermingsbeleid dringt zich dan ook op. Dat blijkt uit een internationale studie die verscheen in het vakblad Global Change Biology.
Dertig jaar lang bracht een internationaal team van biologen de wintertrek van drie soorten duikeenden in kaart: de Grote zaagbek, de Kuifeend en de Brilduiker. Drie soorten die hoofdzakelijk broeden in het noorden van Scandinavië en komen overwinteren in onze contreien. Maar hoe lang nog?
De onderzoekers telden deze drie soorten in Zweden, Finland, Denemarken, Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Ierland. Langs het meest noordelijke deel van hun trekroute, in Zweden en Finland, werden in 2010 al circa 140.000 eenden meer geteld dan bij het begin van de metingen in 1980. In Nederland, Frankrijk, Zwitserland, Ierland en Groot-Brittannië, het meest zuidelijke deel van de trekroute, tekende zich net de omgekeerde trend af: het aantal eenden daalde er de afgelopen 30 jaar met 120.000 individuen, nog goed voor de helft van de oorspronkelijke populatie.
Duikeenden brengen de winter nu dus dichter bij de broedgebieden door en zakken minder vaak af naar het zuiden. Naar de verklaring hoefden de onderzoekers niet lang te zoeken: in Finland is de wintertemperatuur sinds 1980 toegenomen met 3,8°C.
Die tendens heeft uiteraard niet alleen gevolgen voor vogelspotters die zoeken naar de voorbijtrekkende of overwinterende concentraties van eenden, het zorgt er ook voor dat ettelijke Europese gebieden of landen hun conservatie- en jachtbeleid moeten herzien en aanpassen. Duikeenden vertoeven namelijk vooral in kwetsbare gebieden zoals waterrijke draslanden: 'Wetlands'. Heel wat van de Wetlands die als schuiloord dienen voor deze watervogels zijn echter niet beschermd. Omdat de klimaatopwarming zich doorzet, groeit de nood aan een aangepast, internationaal beschermingsbeleid.
Het nieuwe nummer van het ornithologische tijdschrift van Natuurpunt, Natuur.oriolus, geeft uitgebreid verslag van de trends van watervogels tussen 1992 en 2013, dit rapport bevestigt die wijzigende aantallen van verschillende noordelijke watervogels.
Tekst: Hendrik Moeremans, Natuurpunt (naar Rapid climate driven shifts in wintering distributions of three common waterbird species, Global Change Biology)
Foto: Adrian Pingstone