Klimop, zegen of plaag?

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]

Wanneer Klimop bomen en muren beklimt wordt al gauw de schaar bovengehaald. Klimop zou bomen wurgen en metselwerk aantasten. Maar niets is minder waar: Klimop is geen parasiet en zorgt zelfs voor extra isolatie en een droge muur. Daarnaast levert Klimop bessen in het vroege voorjaar en nectar in het najaar. Maar een bos vol Klimop is helaas niet ideaal voor voorjaarsbloeiers en boombegeleidende paddenstoelen. De voor- en nadelen van Klimop worden hier op een rijtje gezet.

Klimop (Hedera helix) wordt graag gezien in tuinmilieu's omdat het de enige wintergroene gevelklimmer is. Het is een groenblijvende, houtige liaan uit de Klimopfamilie (Araliaceae). De plant groeit op vochtige, voedselrijke grond tegen bomen en langs muren waaraan de plant zich met korte luchtwortels vastklampt. Water haalt Klimop uit de bodem, de muur waarop hij groeit wordt daardoor droog gehouden.
Ook de dakpansgewijze bebladering waar de regen over loopt zorgt voor een droge muur. Vroeger kon Klimop muren aantasten, toen er nog veel gevoegd werd met kalkhoudende metselspecie. Bij huizen die gebouwd werden na 1920 hoef je daar echter niet bang voor te zijn. In tegendeel zorgt Klimop voor een extra isolatie van de buitenmuur. Heel wat voordelen dus voor het huis. Een nadeel is dat Klimop heel snel groeit, als je niet wil dat het overal in je tuin groeit moet je regelmatig snoeien. Ook hou je best goed in de gaten dat de plant niet onder de dakgoot en -pannen gaat groeien.

Voor vogels, insecten en spinnen vormt Klimop een ideale schuilplaats. Bovendien zorgt Klimop tot eind september, wanneer de meeste bloemen al zijn uitgebloeid, nog voor nectar. Vlinders, zweefvliegen en bijen profiteren hier graag van. De larven van de Klimopbij zijn zelfs zo kieskeurig dat ze enkel stuifmeel van Klimop lusten. De bessen worden 's winters tot in het voorjaar door vogels (merels, spreeuwen, houtduif, …) gegeten. Verschillende ongewervelden, van Citroenvlinder tot Meeldauwlieveheersbeestje, vinden in Klimop een geschikte plek om te overwinteren.

Van nature groeit Klimop in eiken- en beukenbossen op voedselrijke bodem. Gezonde bomen lijden niet onder de begroeiing van Klimop. Bomen die helemaal begroeid zijn kunnen wel minder dik worden en gevoeliger worden voor de wind. Tot voor enkele decennia werd Klimop in veel productiebossen en parken actief bestreden omdat ze zogenaamd schadelijk was voor de boomgroei. Die bestrijding is nu op de meeste plaatsen stopgezet.

In onze bossen is Klimop de afgelopen decennia hard toegenomen. Door een hogere voedselrijkdom zijn meer bosbodems geschikt voor deze bodembedekker. Bovendien ontsnapt Klimop ook vaak uit tuinen. Er bestaan heel wat gecultiveerde variëteiten, die niet in het wild thuis horen. De Ierse klimop (Hedera hibernica), die door sommigen als ondersoort wordt beschouwd  terwijl er duidelijke morfologische en geografische verschillen zijn, gedraagt zich zelfs als een invasieve exoot. In bossen die overgroeid zijn met Klimop krijgen weinig andere planten een kans, waardoor insecten in het voorjaar en in de zomer te weinig nectar vinden. Gelukkig durven reeën ’s winters wel een klimopblaadje verorberen.

Ook paddenstoelen laten zich amper zien eens de bodem overdekt is met Klimop. Wel heeft de plant zijn eigen afbrekers zoals de Klimoptaailing. In Engeland werden 47 soorten zakjeszwammen op Klimop aangetroffen. In dreven, waar minder strooisel ophoopt en symbionten van voedselarme bodems nog een kans krijgen, kan Klimop een spelbreker zijn. Op deze plaatsen is het verwijderen van Klimop een welkome beheermaatregel.

Tekst: Roosmarijn Steeman, Natuurpunt Studie
Foto’s: Dirk Hennebel, Bart Hanssens