Klimopbij (Colletes hederae), Breda, Valkenhorst

Natuur op de stoep: klimopbij

Hortus botanicus Leiden, Natuurmuseum Brabant
11-SEP-2022 - Eind augustus tot eind september bloeit de klimop. Niet óp de stoep, maar wel daarnaast en daarboven. Klimop is een stadsplant die zich in mijn bijzondere belangstelling mag verheugen. Dat heeft alles te maken met mijn interesse voor insecten; wilde bijen en wespen in het bijzonder. Heel veel insectensoorten komen op bloeiende klimop af, waaronder de klimopbij.

In de stad is klimop (Hedera helix) de laatste jaren toegenomen. De reden is dat klimop als onderdeel van tuinafscheiding in de mode is geraakt. Al heel simpel is wat betonijzer tussen twee palen gezet en er klimop ertegenaan geplant. Min of meer gelijktijdig (in 1997) arriveerde een zuidelijke bij, de klimopbij (Colletes hederae) in Limburg. Daarna is deze soort aan een opmars naar het noorden begonnen. Nu komt hij in het hele land voor, tot en met de Waddeneilanden. Je vindt deze bij relatief veel in de stad. Daar staat veel klimop en is het warmer dan op het platteland. Dat vindt een zuidelijke bij waarschijnlijk wel prettig.

Klimop is als onderdeel van tuinafscheiding in de mode geraakt; fijn voor de klimopbij

Forse bij

De klimopbij is een forse bij, zo groot als een honingbij en lijkt hier ook wel op. Je moet letten op de bandjes op het achterlijf. Die heeft de klimopbij wel en de honingbij niet. De klimopbij nestelt in de grond en doet dat vaak in groepen. De vrouwtjes verzamelen uitsluitend stuifmeel op klimop. Dat maakt het zoeken naar de bij nogal makkelijk.

Belangrijke stadsplant

Veel insecten profiteren van bloeiende klimop, hier de klimopbij in actie

Klimop is ecologisch gezien een belangrijke stadsplant. Vogels vinden er dekking en vooral merels nestelen er graag. Het is daar doorgaans veiliger voor katten dan in struiken en ook voor andere predatoren als eksters biedt klimop goede dekking.
Bloeit de klimop, dan sta je verbaasd over de hoeveelheid insecten die wekenlang op de bloemen afkomt. Het zoemt er op zonnige dagen van jewelste: klimopbijen, blinde bijen, limonadewespen, hoornaars, diverse hommelsoorten, atalanta’s, aurelia’s, diverse graafwespen, sluipwespen, vleesvliegen en nog veel meer. In de winter tot in de vroege lente vormen de zwarte bessen voedsel voor lijsters en spreeuwen.

Foto's van stoepbeestjes zijn zeer welkom, stuur ze aan Hortus Leiden; ze zijn ons meestal te vlug af. Als je rondwandelt op zoek naar de klimopbij, speur dan ook naar het stoepplantje van de week en doe mee aan het stoepplantjesonderzoek. Deze week is het 'stoepplantje van de week' het vijfvingerkruid.

Tekst en foto's: Aad van Diemen, vrijwillig conservator Natuurmuseum Brabant