Ammophila arenaria. Helm

Biobouwers dragen bij aan de veiligheid tegen overstromingen

18-NOV-2014 - Biobouwers zijn planten en dieren die hun omgeving beïnvloeden. Helmgras helpt mee duinen te bouwen, kwelderplanten vangen slib in, en mosselen en oesters bouwen riffen en leggen sediment vast. Deze organismen kunnen helpen om de waterkering veiliger te maken.

Bericht uitgegeven op [publicatiedatum]

Biobouwers zijn planten en dieren die hun omgeving beïnvloeden. Helmgras helpt mee duinen te bouwen, kwelderplanten vangen slib in, en mosselen en oesters bouwen riffen en leggen sediment vast. Deze organismen kunnen helpen om de waterkering veiliger te maken.

Vanwege de verwachte klimaatverandering en zeespiegelstijging heeft het Deltaprogramma Waddengebied gezocht naar nieuwe manieren om de kust veilig te houden. Binnen het programma is op een rijtje gezet welke biobouwers er in de Waddenzee zijn, en hoe deze kunnen bijdragen aan de waterveiligheid op lange termijn. Er waren namelijk veel ideeën over hun inzet, maar een goed overzicht ontbrak nog.

Helmgras stabiliseert en verhoogt de duinen (foto: Jan van der Straaten)

Stevigheid van de kering
Biobouwers kunnen helpen om de waterkering steviger te maken. Helm stabiliseert en verhoogt de duinen van de Waddeneilanden, en wordt daarmee al eeuwenlang gebruik in de kustverdediging. Kwelderplanten vangen slib in en laten zo de kwelder in de hoogte groeien. Deze kleilaag helpt bij het verminderen van kwel en ‘piping’, en geeft stabiliteit aan de dijk. Deze bijdrage is al aanwezig waar kwelders zijn, maar kan nog beter in de formele toetsing worden opgenomen.

Dempen van golven
Tijdens stormen worden golven gedempt op ondieptes. Kwelders dragen daar zelfs tijdens extreme stormen nog aan bij. Schelpdierbanken (mosselen en oesters) dempen vooral golven als het water minder hoog staat. Ook houden ze sediment vast binnen de Waddenzee, waardoor de platen opgehoogd worden, wat ook minder golfbelasting op de waterkeringen betekent. Het voordeel van de golfdemping is dat de keringen dan zelf minder hoog of stevig hoeven te zijn.

Sediment vastleggen in de Waddenzee
Door sediment (zand en slib) in de Waddenzee vast te houden, dragen kwelders en schelpdierbanken bij aan het meegroeivermogen van de Waddenzee met de zeespiegelstijging.

Meegroeien met de zeespiegel en stuurbaar
Kwelders en duinen zijn in staat om, binnen zekere grenzen, mee te groeien met de zeespiegel. Dat maakt ze flexibel onder veranderende omstandigheden.

Biobouwers en hun producten alléén zijn niet voldoende om veiligheid tegen overstroming te bieden in het Waddengebied. Sommige biobouwers, namelijk helm en kwelders, kunnen echter wel een bijdrage leveren aan de waterveiligheid. Duinen zijn hier het beste in, kwelders zullen misschien deels menselijke sturing nodig hebben (waar veel ervaring mee is), en schelpdieren zijn waarschijnlijk met name gevoelig voor veranderingen in stormfrequentie, temperatuur en saliniteit.

Tekst: IMARES Wageningen UR
Foto: Jan van der Straaten, Saxifraga