Otterpopulatie breidt zich uit, maar inteelt neemt toe

Bericht uitgegeven door Alterra Wageningen UR [land] op [publicatiedatum]

Onlangs zijn de resultaten bekend geworden van de jaarlijkse monitoringsronde van de winterperiode 2013/2014. Deze laten zien dat de otterpopulatie in 2013 opnieuw is toegenomen. Het aantal wordt nu geschat op zo’n 140 otters. Minder gunstig is dat uit de DNA-analyses naar voren komt dat individuele otters steeds minder genetische variatie vertonen als gevolg van inteelt. Welke gevolgen dit zal hebben voor de populatie is vooralsnog onduidelijk, maar de kans dat ‘schadelijke genen’ tot expressie gaan komen is duidelijk aan het toenemen.

Ieder najaar en winter worden er uitwerpselen van otters (‘spraints’) verzameld, waaruit DNA kan worden geïsoleerd. Uit DNA-analyses kan veel worden afgeleid. Met deze genetische monitoring, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, wordt een vinger aan de pols gehouden wat betreft inteelt en de gevolgen daarvan voor de genetische variatie die in de populatie aanwezig is. Tevens geeft het veel informatie over het aantal individuen dat voorkomt in de verschillende delen van het verspreidingsgebied, of individuen al eerder zijn waargenomen, wie de ouders zijn en over het aantal vrouwtjes en mannetjes. Voor een soort als de otter die vooral ’s nachts actief is, is dit informatie die anders niet verkregen zou kunnen worden.

De resultaten van de genetische monitoring van afgelopen winter (2013/2014) zijn nu beschikbaar. Een zorgelijk gegeven is dat individuele otters steeds minder genetische variatie laten zien. Dit is een gevolg van het paren van individuen die genetisch steeds meer op elkaar gaan lijken. Welke gevolgen dit heeft voor de populatie als zodanig is nog ongewis. Maar onderzoek aan andere zoogdiersoorten laat zien dat dit ten koste kan gaan van de vruchtbaarheid van wijfjes of van de overlevingskans van jonge dieren die minder resistent kunnen worden voor ziektes en dergelijke. Aangezien de otterpopulatie in Nederland nog altijd geïsoleerd is van andere populaties, zal de inteelt niet op natuurlijke wijze afnemen. Daarom is het noodzakelijk op korte termijn ‘vers bloed’ in te brengen in de populatie door het bijplaatsen van genetisch niet verwante individuen.

Het positieve nieuws is dat de populatie in 2013 opnieuw is gegroeid. Het aantal wordt nu geschat op circa 140 otters. Het afgelopen jaar is de otter opgedoken in nieuwe leefgebieden zoals de Nieuwkoopse Plassen, het Leekstermeer en de Ooijpolder. Wel neemt het aantal verkeersslachtoffers sterk toe en houdt min of meer gelijke tred met de groei en verdere verbreiding van de populatie naar nieuwe gebieden. Het onderstreept het belang dat serieus werk moet worden gemaakt van het veiliger maken van wegen voor otters en het oplossen van knelpunten. Naar aanleiding van de recente uitspraak in de rechtszaak over het aanpakken van bekende knelpuntlocaties voor de otter worden nu ook concrete stappen gezet. Er is overeenstemming tussen rijk en provincies over het aanpakken van in ieder geval de zeven belangrijkste knelpunten uit de lijst van 21 die door Alterra is opgesteld.

Tekst: Loek Kuiters en Arjen de Groot, Alterra Wageningen UR
Foto: Hugh Jansman

Meer informatie over de genetische monitoring van de Nederlandse otterpopulatie is beschikbaar via: http://www.wageningenur.nl/nl/Dossiers/dossier/Otters.htm