Bijenzwerm op knotwilg

Grote lokale verschillen verschijnen bijenzwermen door droogte

De Natuurkalender
28-MEI-2015 - Op de website Wageningenzoemt.nl wordt dit jaar voor het eerst bijgehouden waar en wanneer bijenzwermen gezien worden. Tot nu toe komt onverwacht 70 procent van de zwermwaarnemingen uit het rivierengebied en de veenweidegebieden in het westen van het land. Het droge voorjaar zorgt er waarschijnlijk voor dat de ontwikkeling van bijenvolken in de van nature nattere gebieden tot wel twee weken voor ligt op de ontwikkeling in de rest van het land.

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender, Bijen@WUR en de Nederlandse Bijenhouders Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Op de website Wageningenzoemt.nl wordt dit jaar voor het eerst bijgehouden waar en wanneer bijenzwermen gezien worden. Tot nu toe komt onverwacht 70 procent van de zwermwaarnemingen uit het rivierengebied en de veenweidegebieden in het westen van het land. Het droge voorjaar zorgt er waarschijnlijk voor dat de ontwikkeling van bijenvolken in de van nature nattere gebieden tot wel twee weken voor ligt op de ontwikkeling in de rest van het land.

De ontwikkeling van bijenvolken is afhankelijk van de hoeveelheid voedsel dat beschikbaar is in de directe omgeving. Ieder jaar is er wel een regionaal verschil in de ontwikkeling van bijenvolken. Dat heeft onder andere te maken met de beschikbare nectarbronnen. De wilg is bijvoorbeeld een van de eerste belangrijke nectarbronnen voor bijenvolken die beschikbaar komt. Aangezien wilgen vooral voorkomen in de gebieden die vochtig zijn verwacht je daar ook de snelste ontwikkeling van bijenvolken in het voorjaar.

Bijenzwerm op knotwilg (foto: K. Heeres)Lage nectarproductie
Dit jaar lijken de regionale verschillen in de ontwikkeling van bijenvolken extra groot. De volken die in vochtige gebieden staan zijn tot twee keer zo groot als de volken op zand- en kleigronden. De ontwikkeling lijkt tot wel twee weken achter te liggen in de drogere gebieden. Bijenexperts vermoeden dat dit grote verschil veroorzaakt wordt door de droge omstandigheden dit voorjaar. Maart, april en nu ook mei zijn droog geweest. Daarbij was het ook nog eens zonnig. De droogte heeft mogelijk negatief doorgewerkt op de nectarproductie.

Waarnemingen bijenzwermen
Als de groei van bijenvolken achterblijft schuift het moment waarop bijenvolken gaan zwermen ook naar achteren. Dit effect wordt zichtbaar in de waarnemingen van bijenzwermen die sinds begin mei worden doorgegeven via Wageningenzoemt.nl. Van de bijna 100 waarnemingen tot nu toe ligt zo’n 70 procent in het rivieren- en veenweidegebied (zie actuele kaart). Tot nu toe is 40 procent van de waarnemingen afkomstig uit Gelderland, 16 procent uit Zuid-Holland en 12 procent uit Noord-Holland. Vanuit Noord-Brabant is nog maar 5 procent afkomstig terwijl daar ook heel veel bijenvolken te vinden zijn. Bij een derde van de bijenzwermmelding is ook een foto gevoegd. Het laat zien goed zien dat het zwermen van bijen een fascinerend natuurlijk proces is.

Bijenzwerm in sierappel (foto: P. Winkel)

Langer in bloei
Bijen hebben dit jaar langer de tijd om de beschikbare nectarbronnen te benutten. Door de lagere maximumtemperaturen blijven de bloemen langer bloeien. Soorten als brem, meidoorn en witte paardenkastanje hebben uitbundig en lang gebloeid. Het betekent echter wel dat bijen grotere afstanden moeten afleggen.

Wageningen Zoemt
Bijenexperts nodigen u uit om op zaterdag 30 mei 2015 een bezoek te brengen aan het Bijenfestival ‘Wageningen Zoemt’ in de binnenstad van Wageningen. Tijdens het Bijenfestival leert u hoe u minimaal 10 duizend bijen kunt ondersteunen in hun battle om te overleven en in het bestuiven van wilde planten, fruitbomen en landbouwgewassen. In korte inspirerende presentaties leert u van alles over de bij en hoe particulieren, gemeenten, boeren en bedrijven bijen succesvol helpen. Er zijn uiteenlopende kijk-, doe-, speur- en proefactiviteiten voor jong en oud op de informatiemarkt in het Torckpark. Om het leven en de strijd van de bij maximaal te ervaren wordt voor het eerst de nationale Bijenbattle gespeeld, een wereldwijde primeur. Deelnemers kunnen zich individueel of per team via deze pagina aanmelden.

Programma

Tijd Activiteiten
11:00-15:00 Bibliotheek, Heerenstraat theater, Wilde Wereld: Lezingen succesvolle bijenprojecten
11:00-16:30 Markt: Verkoop door Bijenhuis – signeersessies – honing proeven en vergelijken – verkoop eerste lokale honing van 2015
11:00-16:30 Torckpark: Kramen voorlichting – workshop bijenhotels maken – speurtocht – koffiecorner – optredens Week van de Amateurkunst Wageningen
15:15-16:30 Torckpark: Bijenbattle – Uitleg spelregels – competitie – prijsuitreiking

Tekst: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University; Tjeerd Blacquiere, Bijen@WUR, Wageningen UR en Frank Moens, Nederlandse Bijenhouders Vereniging
Foto's: K. Heeres, P. Winkel