Zeeslak Atlanta vanderspoeli

Planktonslakkensoort na 47 jaar vernoemd naar ontdekker

Naturalis Biodiversity Center
14-DEC-2019 - 47 jaar nadat plankton-expert Siebrecht van der Spoel een aantal zeeslakken ving tussen zijn plankton net in de Zuid-Pacifische Oceaan, zijn deze eindelijk tot nieuwe soort verklaard. Met moderne technieken zijn biologen van Naturalis Biodiversity Center erin geslaagd om Atlanta vanderspoeli te onderscheiden van andere planktonslakken.

Siebrecht van der Spoel, inmiddels emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, trok in 1972 naar de Grote Oceaan om onderzoek te doen naar dierlijk plankton: zijn expertise. Tijdens de expeditie ontdekte hij een slak die veel leek op een al bekende planktonslak uit het geslacht Atlanta, maar er dusdanig van afweek dat het weleens een nieuwe soort zou kunnen zijn.

Het diertje dat hij aantrof was bruin tot roze-paars, en had een huisje van ongeveer een millimeter in doorsnede. In tegenstelling tot de meeste slakken die op de zeebodem leven, zwemmen planktonslakken uit de familie Atlantidae vrij rond door zwembewegingen te maken met hun platte huisje en zwemvinnen.

Helaas wist Van der Spoel niet genoeg exemplaren van het zeedier te verzamelen om aan te tonen dat het om een nieuwe soort ging. De slak ging de boeken in als een variatie op de soort A. turriculata en Van der Spoel's exemplaren werden toegevoegd aan de collectie van Naturalis.

Moderne technieken

Close-up van het huisje van Atlanta vanderspoeliBijna een halve eeuw later gaan zeebiologen opnieuw op expeditie naar de zuidelijke Grote Oceaan, waar ze dezelfde planktonslak weten te vinden die Van der Spoel jaren eerder opdook. Slakken uit het geslacht Atlanta identificeren vereist enige expertise. Verschillen tussen soorten zijn klein, en binnen soorten bestaan ook grote verschillen. Om het identifcieren makkelijker te maken is het Shelled Heteropod Identification Portal opgezet.

Door de vorm van het slakkenhuis en het verspreidingsgebied te vergelijken met andere slakken uit het geslacht, en met behulp van de modernste morfologische en DNA-technieken, slaagden de onderzoekers van Naturalis er na 47 jaar in de slak tot soort te verheffen. Debbie Wall Palmer, de leider van het onderzoek, vernoemt de slak naar zijn ontdekker: Atlanta vanderspoeli.

Van der Spoel zelf is erg blij met de vernoeming: “Het is een grote eer om een Atlanta naar je te hebben vernoemd. Ik ben erg blij dat mijn onderzoek na al die jaren nog steeds gelezen wordt en een bijdrage levert aan de wetenschap.” 

Verzuring

De verzuring van de oceanen vormt een grote bedreiging voor planktonslakken. Met de toegenomen hoeveelheid CO2 in de atmosfeer worden oceanen zuurder, en is het voor planktonslakken steeds lastiger om hun huisjes van aragoniet te maken.

Het moet nog blijken of dit ook voor Atlanta vanderspoeli een probleem is. Onderzoekers van Naturalis hebben experimenten uitgevoerd met een andere Atlantasoort in een nagebootste oceaan van de toekomst. Om te kunnen bepalen hoe klimaatverandering het leven in zee beïnvloedt, is het van belang om precies te weten welke soorten waar leven en hoe kwetsbaar ze zijn voor klimaatverandering.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
De nieuwe planktonslak Atlanta vanderspoeli (Bron: Naturalis Biodiversity Center)

Tekst: Mark Reid, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Debbie Wall-Palmer
Film: Naturalis Biodiversity Center