Van links naar rechts: De Aziatische epifytische orchideesoorten Pholidota fimbriata, Coelogyne fimbriata, Coelogyne fuscescens en Coelogyne cristata, die worden gebruikt vanwege hun geneeskrachtige werking

Orchidee-extracten helpen bij de strijd tegen microbiële infecties

Naturalis Biodiversity Center
27-FEB-2021 - Toenemende antibioticaresistentie is een wereldwijd probleem. Geneeskrachtige plantenextracten vormen een veelbelovend alternatief bij de behandeling van microbiële infecties. Orchideeën staan bekend om hun mooie bloemen, maar ze worden ook toegepast in de traditionele geneeskunde.

Onderdeel van dit onderzoek was een literatuurstudie naar de kennis uit de traditionele geneeskunde over een populaire groep Aziatische epifytische orchideeënsoorten, in het Engels ‘necklace orchids’ genoemd vanwege hun sierlijke, hangende bloemtrossen die op een halsketting lijken. Epifytisch houdt in dat ze op levende planten groeien zonder voedingsstoffen van die planten te gebruiken. In het lab bleken de bladextracten van twee orchideeënsoorten in ethanol de groei af te remmen van vijf verschillende bacteriën die steeds resistenter worden tegen antibiotica.

Van links naar rechts: de Aziatische epifytische orchideeënsoorten Pholidota fimbriata, Coelogyne fimbriata, Coelogyne fuscescens en Coelogyne cristata, die worden gebruikt vanwege hun geneeskrachtige werking

Voorspellen van antimicrobiële werking

Van slechts vier procent van alle orchideeën uit de ‘necklace’-groep is bekend dat ze worden toegepast vanwege hun geneeskrachtige werking. Dat wil nog niet zeggen dat de overige 96 procent niets doet; dit is alleen nog niet onderzocht. We gingen ervan uit dat naaste verwanten van een geneeskrachtige soort soortgelijke bioactieve stoffen bevatten. Vanuit die aanname hebben we gezocht naar veelbelovende claden (afstammelingen) aan de hand van een evolutionaire stamboom van dit type orchideeën op basis van DNA-sequenties. Daarbij keken we naar orgaangerichte en naar biologische reacties. Bij een orgaangerichte reactie worden geneeskrachtige toepassingen ingedeeld aan de hand van het menselijk lichaam. Orchideeën waarvan de extracten worden gebruikt vanwege hun koortsverlagende werking behoren tot deze categorie. Bij een biologische reactie worden geneeskrachtige toepassingen ingedeeld aan de hand van de werking. Orchideeën waarvan de extracten worden gebruikt om koorts te behandelen, vallen onder deze categorie. Met de orgaangerichte indeling werden slechts drie claden met mogelijk geneeskrachtige soorten gevonden, maar met de indeling op biologische reactie waren dat er acht.

Promovenda Richa Kusuma Wati laat een petrischaaltje zien dat ze gebruikt voor de agardiffusietest

Resultaat van bioassaytest. Papieren schijven met verschillende orchidee-extracten werden bovenop bacteriestammen geplaatst die op agar groeiden. Bacteriegroei bij de bovenste schijf werd geremd

Farmaceutisch potentieel van Indonesische orchideeën

In ons onderzoek hebben we diverse orchideeën uit de ‘necklace’-groep gevonden met een mogelijke antimicrobiële werking. Orchideeënsoorten uit andere groepen worden gebruikt bij de behandeling van nog veel meer schadelijke effecten, zoals ademhalingsproblemen door slangenbeten of bronchitis. We adviseren om de Indonesische soorten uit deze groepen te screenen om nieuwe geneeskrachtige toepassingen op basis van orchideeën te vinden.

Meer informatie

Tekst: Richa Kusuma Wati and Barbara Gravendeel, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Rogier van Vugt (Hortus botanicus Leiden); Petra Sonius; Esmée de Graaf