Yukon rivier in Canada, van bovenaf.

VN-waterconferentie: water staat hoog op de internationale agenda

WWF Nederland
2-APR-2023 - Van 22 tot 24 maart werd er voor het eerst in 46 jaar weer een VN-waterconferentie gehouden. De conferentie in New York werd afgesloten met een indrukwekkende reeks toezeggingen van regeringen, bedrijven en het maatschappelijk middenveld. Dat gebeurde in de ‘Water Action Agenda’ die de dringende noodzaak van actie op het gebied van water- en zoetwaterecosystemen benadrukt.

Bart Geenen, zoetwaterexpert bij WWF-Nederland: “Deze conferentie heeft eindelijk de centrale rol van water- en zoetwaterecosystemen bij het stimuleren van duurzame ontwikkeling bovenaan de mondiale agenda gezet. We hebben radicale, transformationele actie op water nodig om de wereldwijde verslechterende water-, natuur- en klimaatcrises aan te pakken."

Otter in Nederland

De VN-waterconferentie moest helpen om internationale afspraken te maken op het gebied van water. De laatste keer dat deze conferentie plaatsvond was in 1977. Het was dus hoog tijd voor nieuwe afspraken. Er zijn ondertussen 670 afspraken gemaakt door de 1200 organisaties uit 193 landen die erbij waren. Een mooi voorbeeld is het door WWF gesteunde initiatief van Colombia, Gabon, Congo, Ecuador, Mexico en Zambia die oproepen wereldwijd 300.000 kilometer rivieren en 350 miljoen hectare wetlands te herstellen.

Naast de VN-Waterconferentie was er de ‘New York Water Week’. Tijdens deze week waren er veel evenementen om iedereen veel meer bij water te betrekken, meer bewustwording te creëren en tot acties te inspireren. Er was onder andere een World Water Filmfestival. De Australische Mina Guli liep binnen één jaar haar 200e marathon om aandacht te vragen voor de wereldwijde watercrisis. Ze droeg een banner van de Sustainable Development Goals over aan Koning Willem Alexander en daarmee ging de conferentie afgelopen woensdag officieel van start. 

Waarom is het waterprobleem zo urgent?

De wereldbevolking is enorm gegroeid en daarmee ook ons watergebruik. Veel gebieden hebben te kampen met ernstige watertekorten. Bijna 2 miljard mensen hebben geen of slechte toegang tot water. Klimaatverandering zorgt voor meer watertekorten en meer extreem weer met meer overstromingen, meer stormen en een stijgende zeespiegel. De gevolgen hebben we recentelijk gezien tijdens overstromingen in Pakistan, de droogte in de hoorn van Afrika die zich nu ontvouwt, en eilanden in de Koraaldriehoek en de Cariben die onder water dreigen te lopen. Het aantal weergerelateerde rampen is met 40 procent toegenomen in de laatste 20 jaar. En 90 procent van de mensen die sterven tijdens dergelijke rampen leeft in landen in ontwikkeling. Ook in Nederland ondervinden we steeds meer wateroverlast, droogte en hittestress, zoals de overstromingen in Limburg in 2021.

Droogte in Tunesië

Een derde van alle zoetwatergebieden verloren

Tegelijkertijd hebben we een biodiversiteitscrisis. Het soortenaantal is sinds 1970 met 69 procent afgenomen. Zoetwatersystemen doen het met 83 het slechtst. Eén derde van alle zoetwatergebieden hebben we sinds 1970 verloren en dit verlies gaat op eenzelfde tempo door.

Bart Geenen: “Dat betekent ook dat de natuur, die ons kan helpen om de effecten van klimaatverandering te dempen, dat veel minder goed kan dan vroeger. Door ontbossing wordt minder water vastgehouden en ervaren we meer droogte. En door het verdwijnen van mangrovebossen, die als natuurlijke golfbrekers kunnen werken, zijn de kustbewoners in onder andere Afrika en Azië veel minder beschermd tegen de verwoestende kracht van stormen in hun kustgebieden.” Bart vervolgt: “Daarom is de UN-Waterconferentie zo belangrijk: water moet hoog op de internationale agenda staan en we moeten goede voorbeelden met elkaar delen. We kunnen niet leven zonder water. We kunnen geen veerkrachtige watersystemen hebben, zonder de natuur te herstellen. Dít is het moment om de crises van onze generatie samen op te lossen, allemaal tegelijk. We moeten stoppen met het negeren van het verwoestende verlies van de natuur en beginnen met het herstellen van rivieren en wetlands.”

Wetland langs de Donau, Portile de Fier Nature Park, Roemenië

Rol WWF en oplossingen

WWF vraagt aandacht voor de echte waarde van water en roept overheden en bedrijven op om samen rivieren, meren en andere zoetwatergebieden te beschermen en te herstellen, zodat we (weer) gezonde watersystemen hebben voor ons en de generaties na ons. Bart: “Klimaatproblemen en waterproblemen zijn heel sterk met elkaar verbonden. In Nederland hebben we veel ervaring opgedaan met Natuurlijke oplossingen om het hoofd te bieden aan overstromingen en droogtes. Die ervaring willen we graag internationaal delen.“ 

Nature-based Solutions

Wij hebben al jaren een goed waterbeheersysteem in Nederland en ook ervaring met overstromingen, zowel vanuit de zee als de rivieren. Na de grote overstromingen van 1993 en 1995 is het roer omgegaan en hebben we de rivieren niet meer ingedamd, maar juist weer de ruimte gegeven. Tegenwoordig noemen we dit ‘Natuurlijke oplossingen’ of in het Engels ‘Nature-based Solutions’. Een aantal jaar geleden was deze term nog helemaal nieuw, maar tijdens deze conferentie was het hét onderwerp. 

De natuur beschermt ons

Bart: “Iedereen lijkt zich ervan bewust dat investeren in natuur noodzakelijk en de weg vooruit is om de verschillende crises aan te pakken. Andere voorbeelden van Nature-based Solutions zijn het herbebossen van bovenstroomse gebieden om water vast te houden als het regent, maar ook om later in het jaar het water weer als een spons langzaam los te kunnen laten. Alleen hiermee kunnen we zorgen dat watervoorziening gegarandeerd wordt, ook in de droge perioden. Maar ook het herstellen van mangrove en koraal langs de kusten om de kracht van de golven en stormen te remmen en mensen langs de kust te beschermen. Veertig procent van de wereldbevolking leeft binnen honderd kilometer van de kust, dus er moet iets gebeuren. Dit is een duurzame en kosteneffectieve oplossing. Bovendien, vergeet niet dat het vaak om de meest kwetsbare mensen gaat. Als we voor natuurlijke oplossingen kiezen, dragen we ook bij aan herstel van de natuur en creëren we nieuwe kansen voor lokale mensen. Bijvoorbeeld een betere visstand en dus meer voedsel. Ze maken ons - vooral de meest kwetsbare gemeenschappen - weerbaarder tegen de impact van een veranderend klimaat.”

Man bezig met waterput

Lokale expertise

Lokale bewoners weten vaak goed wat de waterproblemen zijn, en wat wel en niet werkt. Daarom hebben zij vaak goede ideeën voor oplossingen, zoals gewassen die minder water gebruiken of beter tegen klimaatverandering bestand zijn. Die kennis moeten we gebruiken. Bart benadrukt: “Het is van het grootste belang dat we lokale oplossingen ondersteunen en zorgen dat daar financiering voor komt. Nu is het nog zo dat minder dan 10 procent van de klimaatfondsen de meest kwetsbaren bereiken. Over het algemeen is de internationale financiering die naar Natuurlijke oplossingen voor klimaataanpassing stroomt, ongeveer 5 procent procent van de totale klimaatgelden en dat is te weinig.”

Bart: “De VN-conferentie was hoopgevend, er komen flink wat internationale acties op het gebied van water aan. En natuurlijk kunnen we zelf ook wat doen. Zoals plantaardiger eten, minder consumeren en minder water gebruiken. Maar ook het hemelwater laten infiltreren door tegels te verwijderen en meer te beplanten. Iedereen kan bijdragen aan een grote wereldwijde verandering: veel druppels kunnen een stroomversnelling veroorzaken!

Meer informatie

Tekst: WWF Nederland
Foto's: Victor Daggberg (leadfoto: Yokon rivier); Ronny; Michel Gunther, WWF; Hivos