Steeds meer gewasbeschermende wespen in botanische tuin

In Nederland komen ruim 5.000 verschillende wespen voor, die jagen op onder andere vliegen, bladluizen en rupsen. Zo leveren ze een belangrijke bijdrage aan biologische gewasbescherming. Tot voor kort waren slechts 13 soorten wespen bekend uit de Leidse Hortus. Op 17 augustus 2025 kwam daar verandering in. Toen deden we voor het eerst mee met de jaarlijkse wespentuintelling, onder leiding van entomoloog Aglaia Bouma van Naturalis Biodiversity Center.

Gewapend met een klopscherm, vlindernet en exhauster (een soort vangbuisje om insecten mee te vangen) liepen we door de Leidse Hortus. In totaal vonden we 11 soorten wespen. In de Clusiustuin zagen we de Gewone wesp (Vespula vulgaris) en Duitse wesp (V. germanica) jagen. Op de eiken langs de systeemtuin vonden we gallen van de Knoppergalwesp (Andricus quercuscalicis).

Uit de Libanonceder (Cedrus libani) en Klimop (Hedera helix) werden verschillende sluipwespensoorten geklopt, die door Kees van Achterberg en Sandrine Ulenberg gedetermineerd konden worden tot Opius sp., parasiterend op mineervliegen, Asaphes vulgaris, parasiterend op onder andere bladluizen, en Meraporus graminicola, parasiterend op galmuggen. Geen van deze soorten wordt commercieel verhandeld als biologische bestrijder. Deze sluipwespen hebben de Leidse Hortus op eigen kracht bereikt.

Vijf jaar geleden is volledig gestopt met het gebruik van pesticiden in de Leidse Hortus. Sindsdien neemt het aantal insectensoorten gestaag toe. Dat ook steeds meer wespensoorten onze botanische tuin weten te vinden is goed nieuws. Er is een fijnmazig voedselweb aan het ontstaan van rovers en prooien die elkaar in evenwicht houden. Samen voorkómen ze een explosieve vermeerdering van herbivoren die onze bijzondere plantencollectie opeten.

Tekst: Barbara Gravendeel, Hortus botanicus Leiden
Beeld: Jan Meijvogel (leadfoto: Franse veldwesp (Polistes dominula) op Pastinaak (Pastinaca sativa)); Aglaia Bouma