Een grote kikker op een klein eiland: hoe de Cubaanse boomkikker Sint Eustatius binnendrong

De Cubaanse boomkikker is afkomstig uit Cuba, de Bahama’s en de Kaaimaneilanden, en staat in het Caribisch gebied bekend om zijn giftigheid, luide roep en vermogen om inheemse soorten te verdringen. Dat de soort zich nu op Sint Eustatius heeft gevestigd, is dan ook zorgwekkend.

Ontdekking en herkomst

In januari en februari 2025 ontdekten medewerkers van STENAPA (St. Eustatius National Parks Foundation) meerdere Cubaanse boomkikkers in een tuin naast een recent gebouwd resort. Verdere onderzoeken brachten zowel volwassen als jonge kikkers aan het licht, wat erop wijst dat de soort zich lokaal voortplant.

Nadat STENAPA de vondst deelde op sociale media, meldde een eilandbewoner dat al in 2022 een eerste kikker was gezien in een lading sierpalmen die uit Florida was geïmporteerd. Deze Amerikaanse staat, waar de kikker overigens ook is geïntroduceerd, is een bekende broedplaats voor de soort. Alles wijst erop dat meerdere kikkers onbedoeld zijn ingevoerd met sierplanten en zich gedurende meerdere seizoenen hebben voortgeplant. Daardoor is nu een gevestigde populatie Cubaanse boomkikkers in het resort ontstaan, die zich uitbreidt naar nabijgelegen tuinen.

“Toen we de eerste kikkers vonden, beseften we meteen hoe ernstig dit kon zijn”, zegt bioloog Julian Thibaudier, die het onderzoek uitvoerde tijdens een stage bij Wageningen Marine Research in samenwerking met STENAPA. “De Cubaanse boomkikker staat erom bekend zich razendsnel te verspreiden en inheemse soorten te verdringen.”

Waarom deze soort een probleem is

De Cubaanse boomkikker kan tot 12 centimeter groot worden, plant zich snel voort en eet bijna elk dier dat in zijn bek past. Hoewel zijn dieet voornamelijk uit insecten bestaat, eet hij ook kleine hagedissen en zelfs vogels. De soort scheidt een giftige huidsubstantie af die schadelijk kan zijn voor inheemse roofdieren en huidirritatie bij mensen kan veroorzaken. Elders in het Caribisch gebied heeft de komst van deze kikker geleid tot achteruitgang van inheemse kikkers en hagedissen. Sint Eustatius herbergt talrijke bijzondere planten- en diersoorten, waaronder een van de laatste populaties van de ernstig bedreigde Antilliaanse leguaan (Iguana delicatissima). Juist daarom vormen nieuwe invasieve soorten een ernstig ecologisch risico voor het eiland.

Beheersmaatregelen

Na de ontdekking is STENAPA, in samenwerking met het resort, gestart met lokale bestrijdingsmaatregelen. Die omvatten nachtelijke zoektochten om kikkers te vangen en het plaatsen van zogenaamde 'kikkerhotels' die kikkers lokken. Daarnaast worden kunstmatige zoetwaterpoelen behandeld met milde citroenzuuroplossingen, zodat ze ongeschikt worden voor voortplanting. Omdat Sint Eustatius geen natuurlijke zoetwaterlichamen heeft, vormen deze kunstmatige poelen de belangrijkste broedplaatsen.

Een breder Caribisch probleem

“De impact van de Cubaanse boomkikker op kwetsbare, kleine eilandecosystemen kan zeer schadelijk zijn”, legt Julian Thibaudier uit. “Deze vondst onderstreept helaas opnieuw de noodzaak van strengere bioveiligheidsmaatregelen, vooral bij transporten van levende planten naar het Caribisch gebied.”

Met de vestiging van de Cubaanse boomkikker zijn inmiddels zes van de vijftien op het land levende soorten reptielen en amfibieën op Sint Eustatius niet-inheems. Dit illustreert het groeiende probleem van invasieve soorten in het Caribisch gebied, waar toenemende handel en import van planten onbedoelde introducties in de hand werken. Naast de noodzaak van strengere bioveiligheidsmaatregelen bij transporten, benadrukken de auteurs van de studie ook het belang van snellere communicatie tussen autoriteiten en lokale partijen, zodra niet-inheemse soorten worden waargenomen. Vroege detectie en snelle actie zijn cruciaal, want eilandsystemen zijn bijzonder kwetsbaar: zodra invasieve soorten zich verspreiden, is uitroeiing vrijwel onmogelijk.

Overigens heeft de lokale overheid onlangs aangekondigd dat het geplande nieuwe havengebied een bioveilige omheining krijgt. Deze voorkomt dat landdieren van het havengebied naar het eiland ontsnappen, om toekomstige invasies te beperken.

Meer informatie

• Artikel: Introduced population of the Cuban Treefrog, Osteopilus septentrionalis (Duméril & Bibron), on St. Eustatius, Caribbean Netherlands (pdf: 183 kB).

Tekst: Julian Thibaudier & Adam Mitchell; Cecile Leuverink, Wageningen Marine Research
Beeld: SunflowerMomma, Shutterstock (leadfoto: Cubaanse boomkikker (Osteopilus septentrionalis)); Julian Thibaudier; Adam Mitchell