Natuurjournaal 9 november 2025

Grote kans dat je tijdens een herfstwandeling in een bos of park een aantal parelstuifzwammen tegenkomt. Ze zijn algemeen in Nederland en bovendien gemakkelijk te herkennen aan de stekeltjes of 'pareltjes' op hun spierwitte oppervlak. Als de tijd rijp is, of liever gezegd de hoeveelheid sporen in hun binnenste, barsten de buikzwammen aan de bovenkant open en stuiven de minuscule sporen in pufjes het vruchtlichaam uit. Het Engelse ‘common puffball’ geeft dat mooi weer.

Een wandeling over het strand levert soms wonderlijke vondsten op. De golven smijten allerhande levensvormen op het zand, alsjeblieft, kijk maar wat je ervan maakt. Tja, en wat is het? Aan het uiterlijk is niet te zien dat dit organisme nauwer aan je verwant is dan veel stranddieren die hun best hebben gedaan om tenminste nog érgens op te lijken. Dit is een knotszakpijp, een vertegenwoordiger van de groep manteldieren of Tunicata. Zakpijpen beginnen hun leven als vrijzwemmende larven, die verdacht veel op kikkervisjes lijken. Een chorda dorsalis, een stevige maar flexibele buis, geeft ze de kracht om te zwemmen en een hard substraat te zoeken om zich – in volwassen vorm – te settelen. Het mooie is: die buis is de voorloper van de ruggengraat in gewervelde dieren. Dat maakt zakpijpen relatief nauw aan ons verwant, nauwer dan bijvoorbeeld een krab of kwal. In volwassen vorm is de chorda dorsalis verdwenen, maar zakpijpen hebben wel organen als een slokdarm, een maag en een hart. Je zou het niet zeggen.

Tekst: Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Luuk Vermeer, Saxifraga; Karen Bosma