Wisent keert na eeuwen terug in België: Nationaal Park Bosland wordt nieuwe thuisbasis

Grote grazers zoals wisenten spelen een sleutelrol in halfopen landschappen. Door te grazen, te schillen, schuurplekken en zandbaden te maken en paden te creëren, brengen ze variatie in structuur en vegetatie. Dat leidt tot een grotere rijkdom aan plantensoorten, een toename van insecten en uiteindelijk een hogere biodiversiteit. Onderzoek – zowel in Nederland als in andere Europese rewildingprojecten – toont consequent aan hoe groot hun ecologische invloed is. Bosland biedt met zijn uitgestrekte bossen, heidevlaktes en open landduinen een geschikt decor voor die rol. De wisenten kunnen hier opnieuw natuurlijke processen aanjagen, zoals begrazing, zaadverspreiding en subtiele verstoring van de bodem. Daarnaast wordt onderzocht of andere grote grazers, zoals wilde paarden, deze processen in de toekomst op een complementaire manier kunnen versterken.

De herintroductie sluit aan bij ervaringen uit eerdere projecten in onder meer Nederland, Roemenië en Zweden. Hier heeft het Vlaams Agentschap voor Natuur en Bos eveneens kennis opgedaan binnen grootschalige herintroducties en monitoring van grote grazers.

Ervaringen uit Nederland: van voorzichtigheid naar trots

De introductie van wisenten in Nederland riep aanvankelijk vragen op. In gebieden als het Kraansvlak (Zuid-Kennemerland), de Maashorst en de Slikken van de Heen vroegen omwonenden en bezoekers zich af hoe veilig de dieren zijn en wat hun aanwezigheid betekent voor recreatie en beheer. De praktijk laat zien dat gewenning snel optreedt wanneer duidelijke informatie, heldere gedragsregels en herkenbare aanspreekpunten aanwezig zijn.

Inmiddels zijn de ervaringen opvallend positief. In het Kraansvlak en de Maashorst kunnen bezoekers buiten het broedseizoen te voet door het wisentgebied, iets wat door velen wordt gewaardeerd vanwege de unieke natuurbeleving. In beide gebieden is hiervoor een speciaal wandelpad door het leefgebied van de wisenten opengesteld, wat de gebieden een extra aantrekkingskracht heeft gegeven. In de Slikken van de Heen zijn twee wandelroutes het hele jaar door opengesteld. Daarnaast zijn in alle wisentgebieden begeleide wandelingen mogelijk, waarbij mensen kennis kunnen maken met de dieren. Deze openstelling biedt ruimte voor nieuwe vormen van natuurbeleving. In meerdere gebieden zijn begeleide excursies – waaronder speciale fotografietochten – uitgegroeid tot populaire activiteiten. Een belangrijke succesfactor is de inzet van rangers, die bezoekers begeleiden, informatie geven en zorgen voor een veilige omgang met de dieren. Juist hun aanwezigheid heeft in plaatsen zoals de Maashorst geleid tot sterke betrokkenheid van locals – en daarmee tot een aanzienlijk groter draagvlak voor de aanwezigheid van wisenten.

Wat ooit met voorzichtigheid begon, is in steeds meer Nederlandse gebieden uitgegroeid tot een breed gedragen vorm van natuurinclusieve recreatie, waarbij de wisent een herkenbaar en gewaardeerd icoon is geworden. De Nederlandse ervaringen laten zien dat aanvankelijke weerstand kan omslaan in waardering wanneer mensen de dieren leren kennen en hun bijdrage aan het landschap zien. In Nationaal Park Bosland zullen de grazers komen te staan in een 500 hectare groot gebied dat altijd al ontoegankelijk was voor bezoekers.

Een nieuwe stap in Europees herstel

Dat België nu aansluit bij de groeiende lijst van landen met vrij levende of semi-wilde wisentgroepen, is belangrijk voor het voortbestaan van de soort. De Europese populatie herstelt, maar blijft kwetsbaar en genetisch beperkt. Projecten zoals dat in Bosland zorgen voor extra ruimte, dynamiek en uitwisseling. Met GPS-monitoring en internationale samenwerking wordt de introductie zorgvuldig begeleid. De inzichten opgedaan in eerdere projecten – zoals het gebruik van uitkijkpunten, communicatie over gedrag en omgangsregels, en monitoring van ecologische effecten – kunnen hierbij waardevolle handvatten bieden.

Samen naar een wilder en veerkrachtiger landschap

ARK Rewilding Nederland feliciteert het Agentschap voor Natuur en Bos, WWF België, INBO en Nationaal Park Bosland met deze belangrijke stap. De terugkeer van de wisent is meer dan de komst van een imposant dier: het is een investering in levende landschappen, biodiversiteit en toekomstbestendige natuur. Met het project in Bosland krijgt een ontbrekende schakel in het ecosysteem opnieuw de ruimte. De ervaring leert dat dit niet alleen goed is voor planten en dieren, maar uiteindelijk ook voor de mensen die van deze natuur genieten. België mag zich opmaken voor een bijzonder moment: de terugkeer van een Europese oersoort die het landschap opnieuw tot leven brengt.

Tekst: ARK Rewilding Nederland
Beeld: Leo Linnartz