Rewilding werkt voor de wilde kat
ARK Rewilding NederlandDoor de Wilde kat-projecten van ARK Rewilding Nederland heeft deze in Nederland extreem zeldzame soort meer leefgebied tot haar beschikking gekregen. Dat de wilde katten zich uitbreiden is een goed teken, want als het gebied geschikt is voor de wilde kat, dan profiteren andere soorten daar ook van. Denk aan marterachtigen, vleermuizen en andere kleine zoogdieren, en vogels en insecten. De aanwezigheid van de wilde kat in Limburg wijst op voldoende gevarieerde bossen en goede ecologische verbindingen. Zo kan de wilde kat vanuit de Eifel en Ardennen naar Nederland en verder landinwaarts migreren.
Herstel van leefgebied en ecologische verbindingen
De wilde kat (Felis sylvestris) komt in Nederland voor in de grote en kleine bossen van Zuid-Limburg. De eerste waarneming was in 2002 en vanaf 2006 zijn er onderzoeken gestart naar het voorkomen en verspreiden van de soort. Hoeveel wilde katten er inmiddels in Nederland leven, is niet bekend, maar enkele tientallen zeker wel. Een enkele waarneming is gedaan in Midden-Limburg en ook op de Strabrechtse heide in Brabant is al eens een wilde kat gespot. Om de wilde kat een toekomst in Nederland te geven, werkt ARK aan het leefgebied van deze bijzondere soort door de omvorming van eentonige naaldbossen naar gevarieerde, structuurrijke loofbossen, en het ontwikkelen van brede bosranden, natuurstroken met struiken, en ruigere, extensief begraasde graslanden. Ook zijn er natuurakkers gecreëerd. Hier wordt niet geoogst en dat helpt de muizenstand hoog te houden. Dat is gunstig voor de wilde kat. Deze maatregel is in het minder voedselrijke Brabant uitgevoerd op terreinen van Brabants Landschap. Knelpunten op de verwachte migratieroutes van Zuid-Limburg naar het noorden en Brabant, zoals (spoor)wegen, zijn in kaart gebracht. En er is gewerkt aan het verbeteren van de mogelijke migratieroutes die de wilde kat kan nemen bij verdere verspreiding richting het noorden.
Gezenderde wilde kat in Zuid-Limburg (Bron: Jillis Roos)
Daarnaast heeft ARK de totale oppervlakte geschikt habitat vergroot, misschien wel de meest essentiële maatregel om de wilde kat te helpen. In de afgelopen jaren is grond verworven voor natuur en zijn duizenden bomen en struiken geplant, wat heeft bijgedragen aan het verbeteren van de leefomgeving van de wilde kat en andere diersoorten die profiteren van een divers en structuurrijk landschap.
Monitoring en onderzoek
Het in kaart brengen van de verspreiding en het terreingebruik van de wilde kat is cruciaal om hem met inrichtingsplannen en gerichte maatregelen te kunnen ondersteunen bij de verspreiding. ARK heeft opdracht gegeven om met behulp van honderden wildcamera’s en een GPS-zenderonderzoek waardevolle informatie te verzamelen over hoe de wilde kat het landschap gebruikt.
Sinds 2006 zijn in Limburg en Noord-Brabant meer dan 1.600 locaties met cameravallen gemonitord. Bovendien zijn zo'n 400 locaties onderzocht in de zone ten noorden van de Eifel en de Ardennen, tot vijftien kilometer van Zuid-Limburg. Zowel professionals als vrijwilligers hebben vele uren aan beeldmateriaal verzameld en bekeken, waardoor de opmars van de wilde kat nu goed in beeld is te brengen. Daarnaast zijn in de winters van 2014 op 2015 en 2023 op 2024 meerdere katten in Zuid-Limburg voorzien van een GPS-halsband, wat nieuwe inzichten heeft opgeleverd in hun leefwijze en de manier waarop ze zich door het landschap bewegen. Een voorbeeld hiervan is te zien in onderstaand filmpje. Dit grensoverschrijdende onderzoek draagt bij aan een beter begrip van de behoeften van de soort en helpt bij het optimaliseren van ecologische verbindingen.
Ruimtegebruik wilde kat (Bron: Jasja Dekker)
De resultaten van de monitoring van de wilde kat (cameravalonderzoek van 2006 tot 2025, corridor- en leefgebiedanalyse in 2020 tot 2024, en het zenderonderzoek in 2024) zijn verwerkt in drie artikelen die in juli als speciaal themanummer worden uitgegeven door het Natuurhistorisch Genootschap Limburg.
Bewustwording en samenwerking
Naast concrete natuurmaatregelen zet ARK zich in voor meer bekendheid en betrokkenheid bij het herstel van de wilde kat. Door middel van lezingen, excursies, mediaberichten en samenwerkingen met andere organisaties worden terreinbeheerders en het publiek geïnformeerd over het belang van een robuust leefgebied voor de soort. Er werden twee succesvolle en drukbezochte seminars georganiseerd in Aken en Kerkrade, waardoor de banden zijn aangehaald met onze buitenlandse partners in Duitsland en België.
Dankzij deze gezamenlijke inspanningen krijgt de wilde kat opnieuw een kans in Nederland. De terugkeer van deze soort toont aan dat het herstellen van natuur en het verbinden van leefgebieden werkt. Door het landschap verder te verbeteren en de samenwerking met andere partijen te versterken, bouwen we aan een toekomst waarin de wilde kat en vele andere soorten kunnen floreren.
Samen werken voor de wilde kat
ARK Rewilding Nederland zet zich met haar partners in voor het uitbreiden van geschikt leefgebied en het verbeteren van de corridors zodat de wilde kat kan overleven en zich kan verspreiden in Nederland. De afgelopen vijf jaar werd dit gedaan met financiering van provincie Brabant, provincie Limburg en de Nationale Postcodeloterij, in samenwerking met Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Brabants Landschap, Limburgs Landschap en vele particuliere grondeigenaren, waaronder enkele stichtingen.
Tekst: ARK Rewilding Nederland
Beeld: Laura Kuipers; Jillis Roos; Jasja Dekker